س212. تقسیم افعالی مانند قتل و جرح به عمد، خطأ و شبه عمد، برای حصر است یا برخی افعال از این سه قسم بیرون است؟
ج. حصر است. والله العالم
س213. فردی مقداری شراب با درصد بیش از مقدار حد متعارف به 3 نفر فروخته است. یکی از خریداران بعد از مصرف خمر فوت نموده؛ یکی نابینا و نفر سوم فلج شده است. در مورد میزان جرم و مسئولیت فروشنده این سؤالات مطرح است:
1. در صورت اطلاع از میزان بالای الکل موجود در شراب، آیا جنایت عمدی است؟
2. در صورت عدم اطلاع از مطلب فوق، جنایت چیست و تکلیف چه میباشد؟
3. آیا علم و جهل مصرفکنندهها به بالا بودن میزان الکل تأثیری دارد؟
4. آیا علم مصرفکنندهها به حرمت شرب خمر و بطلان این معامله نقشی دارد؟
ج1و2و3و4. در مورد سؤال، چنانچه فوت و نابینایی و فلج مصرفکنندهها مستند به شراب بوده و مصرفکننده جاهل به بالا بودن الکل بوده و فروشنده هم عالم بوده، جنایت عمد محسوب است و اگر فروشنده جاهل بوده، جنایت شبه عمد است و اگر مصرفکننده عالم به سمّی بودن شراب بوده و با علم اقدام به خوردن آن نموده، در این صورت ضمان فروشنده نسبت به جنایت معلوم نیست چون خود مصرفکننده اقدام نموده و امّا مجرّد علم مصرفکننده به حرمت باعث عدم ضمان فروشنده نیست. والله العالم
س214. چنانچه زنی از زنا باردار شود و اقدام به قتل فرزند طبیعی خود پس از تولد کند با عنایت به روایت «محمد بن قیس» از امام باقر که در آن آمده است:
«سألته عن إمرأة ذات بعل زنت فحبلت فلمّا ولدت قتلت ولدها سراً قال: تجلد مائة جلدة لقتلها ولدها و ترجم لأنّها محصنة قال: وسألته عن إمرأة غیر ذات بعل زنت فحبلت فقتلت ولدها سراً قال: تجلد مائة لأنّها زنت و تجلد مائة لأنّها قتلت ولدها» (الکافی، ج7، ص261).
حکم هر یک از صورتهای زیر را از جهت قصاص، دیه و تعزیر بیان فرمایید:
1. کودک از طرفین ولدالزنا بوده باشد؟
2. کودک فقط از طرف پدر ولدالزنا بوده باشد؟
3. کودک فقط از طرف مادر ولدالزنا بوده باشد؟
ج. در فرض سؤال، نسبت به قتل ولد زنا که در روایت آمده که «یجلد مائة» به نظر نرسیده که کسی از اصحاب به آن عمل کرده باشد. والله العالم
س215. حکم صورتی را که مادری اقدام به قتل فرزند مشروع خود پس از تولد کند، بیان فرمایید؟
ج. در فرض سؤال، حکم آن قصاص است. والله العالم
س216. زید به تصور اینکه عمرو مهدورالدم است (در حالی که مهدورالدم نیست) به قصد کشتن وی در تاریکی شب به در اتاق محلّ کار او رفته و در را میکوبد و شخصی را که از در بیرون میآید به توهّم اینکه همان شخص (عمرو) است با ضرب چند گلوله او را میکشد. بعداً معلوم میشود مقتول فرد دیگری بوده است. قتل از چه نوعی میباشد؟
ج. در فرض سؤال، قصاص جایز نیست و حکم قتل شبه عمد را دارد. والله العالم
س217. شخصی به منظور کشتن خواهر خود، بمبی را در ساک دستی جاسازی و مهیای انفجار نموده و مخفیانه در حیاط منزل وی قرار داده است. خواهر با مشاهده ساک دستی به آن مشکوک شده و نیروی انتظامی را از موضوع مطّلع میسازد. دو نفر از مأمورین نیروی انتظامی به محلّ عازم میشوند و در حین انجام مأموریت خنثیسازی ناگهان بمب منفجر میشود و هر دو مأمور درجا کشته میشوند:
1. نوع قتل چیست؟
2. آیا اقدام آگاهانه مأمورین، رابطه سببیت را بین قتل و بمبگذار قطع مینماید؟ و در این مورد آیا مباشر أقوی از سبب نیست؟
3. تخصص یا عدم تخصص مأموران اعزامی جهت خنثیسازی بمب، تأثیری در حکم مسأله دارد؟
ج. در فرض سؤال که مأمورین خنثیسازی با توجه به خطر، اقدام به خنثی کردن بمب کردهاند و در اثر آن باعث کشته شدن خود گردیدهاند، انتساب قتل به بمبگذار مشکل است و تخصص و عدم تخصص آنها اثری در انتساب قتل به سبب ندارد. والله العالم
س218. آقای «الف» بدون اینکه قصد قتل آقای «ب» را داشته باشد با آلت نوعاً کشنده او را زده و باعث قتل او شده است. این قتل از چه نوعی میباشد؟
ج. با فرض اینکه آلت قتاله است، قتل عمد محسوب است. والله العالم
س219. شخصی با فعلی که نادراً کشنده است (مانند زدن کودکی با مداد) و با قصد قتل مرتکب قتل میگردد. بیان فرمایید آیا قتل عمدی است؟
ج. در فرض سؤال، که قصد قتل او را داشته ولو آلت قتاله نبوده و اتفاقاً کشته شده، قتل عمد محسوب است. والله العالم
س220. در مواردی نظیر قصاص نفس، ارتداد و... که بر اساس حکم شرع، شخص باید کشته شود، آیا هر فرد رأساً میتواند اقدام به قتل نماید یا اجازه حاکم شرع لازم است؟
در صورت لزوم اجازه حاکم شرع، اگر کسی از روی غفلت یا جهل به حکم یا موضوع اقدام به قتل کند، تکلیف مقتول و قاتل چیست؟ آیا دم مقتول هدر است و قاتل مجازات نمیشود؟
ج. حکم موارد محکوم به اعدام با هم تفاوت دارد؛ اگر بهعنوان قصاص باشد، قتل باید توسط ولی دم انجام شود البته با اجازه حاکم شرع جامع الشرایط بنابر احتیاط و اگر غیر ولی دم در مورد قصاص، جانی را بکشد، قاتل جانی قصاص میشود و امّا در مورد ارتداد، قتل بنابر احتیاط باید با اجازه حاکم شرع جامع الشرایط باشد و بدون اجازه حاکم شرع، قاتل تعزیر میشود. والله العالم
س221. افرادی با یکدیگر به منازعه و زد و خورد میپردازند. یکی از منازعین با در دست گرفتن اسلحه شکاری کالیبر 12 ساچمهای به طرفی که افراد مقابل حضور داشتهاند و جمعیت زیاد نیز حاضر بوده است شلیک مینماید. دو نفر از افراد غیر منازع بر اثر اصابت ساچمهها به قلب و شکم کشته میشوند. بفرمایید:
1. چنانچه تیرانداز قصد کشتن کسی را نداشته باشد، حکم قتلهای واقع شده چیست؟ عمد است یا غیر عمد؟
ج. در فرض سؤال که تیر را به طرف اشخاص رها کرده و تیر از آلاتی بوده که غالباً کشنده است هرچند قصد قتل نداشته باشد، قتل مذکور عمد است. والله العالم
2. چنانچه قصد قتل منازعین را داشته باشد و به غیر منازعین برخورد نموده باشد، حکم چیست؟
ج. این نیز قتل عمد محسوب میشود زیرا قصد قتل داشته و قتل انسان هم واقع شده هرچند قتل کسانی که منظورش بوده واقع نشده است. والله العالم
3. چنانچه قصد وی، تهدید جمعیت منازعین باشد، قتلها چه حکمی دارد؟
ج. قتلها عمدی محسوب میشوند. والله العالم
4. چنانچه ضارب قصد قتل فرد معینی را که در میان جمعیتی است داشته باشد ولی بدون هدفگیری شلیک کند و به شخص دیگری اصابت کند، قتل عمد محسوب میشود یا خیر؟
ج. حکم سؤالات قبلی را دارد. والله العالم
س222. در مراسمی که به مناسبت روز عاشورای حسینی در یکی از مساجد روستا برقرار بوده، مشاجرهای بین دو طایفه حاضر در مسجد روی میدهد که منجرّ به درگیری و ایراد ضرب و جرح میشود. فردی چاقویی را در کشاله ران پای چپ فردی دیگر فرو میبرد به طوری که چاقو یا کارد 11 سانتیمتر در ران فرو رفته و از هر دو طرف، سوراخ ایجاد مینماید که مجروح در اثر خونریزی در همان جا فوت میکند. با قبول حصول علم در ایراد ضرب و جرح عمدی از طرف قاتل در موضع مذکور و تحقّق قتل، آیا نوع قتل عمد است یا شبه عمد؟ با توجه به اینکه قاتل، خود، زدن این ضربه را قبول دارد و سه نفر شاهد عینی و چند صد نفر با امضا زدن این ضربه توسط همین فرد را تأیید کردهاند.
ج. در فرض سؤال، چنانچه ضارب به قصد کشتن نزده باشد، قتل شبه عمد است و اگر به قصد کشتن زده باشد، قتل عمد محسوب است. والله العالم
س223. شخصی با کسی در اثر اختلاف گلاویز میشود و پس از برخورد، یکی از آنها با چاقو به دفاع از خود میپردازد و اتفاقاً طرف دعوا که آغازگر حمله بوده است به وسیله چاقو زخمی میشود و به دکتر جهت علاج مراجعه مینماید ولی در اثر بیتوجّهی و مسامحهکاری، زخم عفونت بر میدارد و پس از
سه روز ناگهان فوت میشود. حال با آنکه شخص قاتل قصد کشتن طرف، مقتول را نداشته ولی وی در اثر همان زخمخوردگی فوت میکند، تکلیف شخص قاتل از لحاظ دیه و غیره چیست؟
ج. اگر چاقوزننده در مقام دفاع از خود بوده و به کمتر از زدن چاقو دفاع ممکن نبوده، دیه بر او نیست و در غیر این صورت باید دیه بدهد البته در این صورت اگر ثابت شود که فوت به سرایت همان زخم واقع شده، باید دیه قتل بدهد. والله العالم
س224. در صورتی که مادر عمداً به قصد قتل از دادن شیر به نوزادش جلوگیری کند، مجازات او به چه شکلی است؟
ج. موارد مختلفند؛ در هر مورد باید موضوع به مجتهد جامع الشرایط ارجاع شود و او با بررسی جوانب امر و حسب مورد قصاصاً یا تعزیراً، حکم میکند. والله العالم
س225. در سالهای قبل در مورد قتلی از طرف دیوان عالی کشور استفتا نمودند که مردی به تصور اینکه دشمن او از درب خانه بیرون خواهد آمد درب را به صدا در میآورد و به محض باز شدن درب، شلیک مینماید. در نتیجه معلوم میشود که دیگری که در خانه میهمان بوده درب را باز کرده و گلوله به او خورده است، حضرتعالی فتوا میدهید اشتباه در شخص قتل خطایی است چون انسانی در خطر است. استدعا دارد در صورت امکان اگر مدرکی از فتوای فوق موجود است مرحمت فرمایند.
ج. در مورد سؤال چنانچه دشمن مفروض که بهجای او دیگری کشته شده مهدورالدم نبوده، قتل مذکور حکم قتل عمد را دارد و در نزاع موضوعی، مرافعه شرعیه لازم است. والله العالم
س226. شخصی غیر وارد در کار بنّایی یك خانه درست كرده است. خانه مذکور دفعتاً منهدم شده و چند نفر زیر آوار مانده و مردهاند. كارشناسان رسمی و ماهر تشخیص میدهند خراب شدن خانه بهعلّت نبود آگاهی بنّا در کار بنّایی و خیانت در مصالح ساختمانی بوده است. آیا این مسأله مثل راننده بدون گواهینامه نمیباشد، قتل عمد حساب میشود یا خیر؟
ج. مورد سؤال، قتل عمد محسوب نیست. والله العالم
س227. چنانچه قاضی در صدور حکم قتل عمدی صرفاً حکم به قصاص نفس نموده باشد و پس از قطعیت حکم، اولیای دم رضایت بدون قید و شرط خویش را ـ با دریافت یا عدم دریافت دیه ـ اعلام نموده باشند چگونه خواهد بود وجاهت شرعی و قانونی صدور حکم مجدّد در خصوص همان موضوع به لحاظ بیم تجرّی قاتل؟ به عبارت دیگر، آیا قاضی اجازه خواهد داشت در خصوص یک موضوع، دو حکم متفاوت صادر نماید آن هم در دو زمان جدای از هم؟
ج. بعد از محکومیت متّهم به قتل عمد به قصاص و رضایت اولیای دم به أخذ دیه با موافقت و رضایت قاتل یا عفو آنها، موردی برای حکم مجدّد ولو بهعنوان بیم تجرّی قاتل باقی نمیماند. والله العالم
س228. اگر مردی زن خود را به قتل برساند و دارای چهار فرزند صغیر هم باشند، چه مجازاتی در دین اسلام برای او خواهد بود؟ و آیا فرقی بین قتل عمد و غیر عمد در مجازات دارد؟
ج. در صورت مذکور، حکم قتل عمد با پرداخت نصف دیه از سوی اولیای دم به ورثه قاتل، قصاص است و حکم قتل شبه عمد، پرداخت دیه است. والله العالم
س229. اینجانب سالها پیش با زنی ازدواج کردم و از او دختری داشتم. با هم به خوبی زندگی میکردیم امّا متأسفانه همسرم با مرد جوانی رابطه نامشروع برقرار نموده و برای اینکه مرا از صحنه خارج نماید با آن مرد توطئه کرده و هر روز به من تلفنهایی میشد و مرا تهدید به قتل میکردند و همسرم هم که به من ابراز علاقه میکرد مرا وادار کرد که به کشور هلند بروم تا از خطر مرگ در امان باشم و بعد هم خود او با دخترم بیایند. من رفتم ولی او نیامد. نهایتاً با اصرار برادر و خواهرانم مجبور شد که به هلند بیاید. پس از مدّتی متوجّه شدم در آنجا نیز با کسانی رابطه نامشروع داشته و حتی دخترم را نیز به فساد کشانده است تا یک روز که او و دخترم را در وضعیتی نامناسب و شرمانگیز دیدم از خود بیخود شده و جنون ادواری به من دست داده و هر دوی آنها را کشتم. حال در کشور هلند به 18 سال زندان محکوم شدهام ولی با وجدانی ناراحت، روزها را سپری میکنم و هر لحظه مرگم را از خدا میخواهم. نمیدانم چه کنم؟ مقداری هم از مادرم مال به من به ارث رسیده که از خواهرانم خواستهام آنها را در راه خدا مصرف نمایند. حال خواهشمندم بفرمایید وظیفه شرعی من چیست؟ چه باید بکنم تا خدا از سر تقصیراتم بگذرد و از عذاب وجدان راحتم نماید؟
ج. بهطورکلی در فرض سؤال، قتل عمد است و نسبت به قتل زوجه، حکم این است که ورثه او میتوانند با پرداخت فاضل دیه مرد بر زن قصاص کنند و اگر ورثه او رضایت بدهند، موضوع قصاص منتفی میشود و نسبت به قتل فرزندش، پدر باید به ورثه او که از جمله مادر او و یا من یتقرّب بها الیها است و من یتقرّب بها من جانب الأب است دیه بپردازد. والله العالم
س230. قتلی به صورت تصادف با وسیله نقلیه موتورسیکلت (خطایی) نسبت به خانم ذمیه اتفاق افتاده است. نظر آن مرجع مبارک نسبت به دیه فرد مذکوره به چه نحوی خواهد بود؟ آیا با دیه مسلمان یکسان خواهد بود و یا دیه اهل ذمّه را دارا است؟
ج. دیه ذمیه نصف دیه ذمّی است. والله العالم