تعریف
اعتكاف، توقّف در مسجد است با این قید كه در این توقّف قصد و نیّت تعبّد و بندگی را داشته باشد؛ و احوط آن است كه نیّت عبادت دیگری مانند نماز و روزه و... غیر از اعتكاف را نیز ضمیمه نماید.
زمان اعتكاف
در هر زمانی كه روزهگرفتن صحیح باشد، اعتكاف نیز صحیح است؛ امّا افضل اوقات اعتكاف، ماه مبارك رمضان و افضل اوقات ماه مبارك رمضان دهه آخر آن میباشد.
شرایط معتكف
- عقل
س. آیا اعتكاف كودك ممیّز صحیح است؟
ج. اقوی، صحّت آن است.
- نیّتكردن
* نیّت
س. آیا در اعتكاف واجب و مستحب، قصد وجوب یا استحباب لازم است؟
ج. لازم نیست.
س. اگر از روی اشتباه، برای اعتكاف واجب، نیّت استحباب نماید یا بالعكس، تكلیف چیست؟
ج. اشكال ندارد.
س. آیا تجدید نیّت در روز سوّم اعتكاف مستحب، لازم است؟
ج. لازم نیست، هر چند احوط است.
س. آیا در اعتكاف، نیازی به قصد نمودن عبادات دیگر (علاوه بر نیّت اعتكاف) هم است؟
ج. بنابر احتیاط باید قصد عبادت دیگری نیز بشود.
* زمان نیّت
س. زمان نیّت اعتكاف چه وقتی است؟ آیا اوّل شب میشود نیّت كرد؟
ج. وقت نیّت، قبل از فجر صادق است و اكتفا به نیّت اوّل شب مشكل است مگر اینكه نیّت اوّل شب تا فجر ادامه داشته باشد.
س. در مراسم اعتكاف باید قبل از اذان صبح در مسجد مستقر باشد. اگر دقایقی بعد از اذان بیاید، اعتكاف چه صورتی دارد؟
ج. باید قبل از طلوع فجر صادق در مسجد باشد.
* شرط برگشت از اعتكاف در هنگام نیّت
س. آیا انسان میتواند از آغاز، هنگام نیّت، شرط كند كه اگر برایش اتّفاقی افتاد یا مشكلی پیش آمد- مثلاً بگوید اگر هوا سرد شد- اعتكاف را رها میكنم حتی در روز سوّم؟ آیا لازم است اتّفاق یا مشكل خاصّی را در نظر بگیرد یا نیازی نیست؟
ج. جایز است در حین نیّت (نه قبل از آن و نه بعد از شروع در اعتكاف)، شرط رجوع از اعتكاف را در هر وقت كه بخواهد حتی در روز سوّم بنماید، حتی بدون عروض هیچ سببی.
س. آیا در اعتكاف نذری، انسان میتواند هنگام خواندن صیغه نذر، شرط كند كه اگر مانعی پیش آمد اعتكافم را رها میكنم؟
ج. صحّت اشتراط رجوع از اعتكاف در نذر، محلّ تأمل بلكه محلّ منع است. بلی، نذر اعتكاف مشروط، صحیح است.
س. فرمودهاید معتكف مجاز است هنگام نیّت شرط كند «هر وقت خواست» (حتی در روز سوّم) از اعتكاف برگردد. اگر بعد از نیّت حكم شرط خود را ساقط نمود، آیا شرط او ساقط میشود یا خیر؟
ج. شرط رجوع از اعتكاف حتی در روز سوم در حین نیّت، جایز است و اما ظاهر این است كه حكم شرط ساقط نمیشود، اگر چه احتیاط در ترتیب آثار سقوط است به اینكه اگر بعد از اكمال دو روز، شرط را ساقط كند، اعتكاف را تمام كند و آن را رها نكند.
* عدول از نیّت
س. حكم عدول از اعتكاف به اعتكاف دیگر چیست؛ چه هر دو واجب باشند یا مستحب یا یكی واجب باشد و دیگری مستحب یا یكی برای خودش باشد و دیگری برای نیابت یا هر دو برای نیابت باشد؟
ج. در هیچ یك از صور مذكوره، عدول جایز نیست.
* نیابت
س. آیا اعتكاف را به نیابت از كسی كه مرده و یا به نیابت از كسی كه زنده است میتوان انجام داد؟
ج. نیابت از میّت در اعتكاف، صحیح است و نیابت از حیّ محلّ اشكال است. بلی، به قصد رجاء، اشكال ندارد.
- روزهگرفتن
* نوع روزه
س. آیا هرگونه روزه و لو استیجاری و ... برای اعتكاف كافی است؟
ج. بلی، مطلق صوم كفایت میكند.
س. در اعتكاف رمضان نیّت روزه باید چگونه باشد؟
ج. روزه باید به نیّت روزه ماه مبارك رمضان گرفته شود.
س. اگر شخصی نذر كند كه در ایام معیّنی معتكف شود. اگر در همان ایام، روزه نذری یا استیجاری بر عهده او باشد، آیا میتواند در همان اعتكاف، روزه نذری یا اجارهای خود را بجا آورد؟
ج. بلی، مانعی ندارد.
* اعتكاف در سفر
س. آیا انسان میتواند نذر كند كه در سفر روزه بگیرد؟
ج. اگر در حضر چنین نذری بكند صحیح است.
س. آیا در حین مسافرت میشود روزهی در سفر را نذر كرد؟
ج. صحیح نیست.
س. مسافر در چه صورتی میتواند اعتكاف كند؟
ج. در مواردی كه صوم برای مسافر صحیح باشد، مانند اینكه در وطن نذر كرده باشد كه در سفر روزه بگیرد یا در مدینه كه جایز است مسافر برای طلب حاجت سه روز روزه بگیرد.
س. شخصی نذر كرده در ایام البیض ماه رجب، در مسجد مقدّس جمكران معتكف شود و نذر كرده در فرض مسافرت روزه هم بگیرد. آیا نذرش منعقد است؟ آیا اعتكاف او صحیح است؟(هر چند مسافر باشد)
ج. در فرض سؤال، اعتكاف صحیح است.
س. شخصی برای درك فضیلت اعتكاف در مشهد مقدّس، بعد از رسیدن به مشهد بدون قصد اقامت نذر كرده سه روز روزه بگیرد. آیا چنین نذری صحیح است؟
ج. صحیح نیست.
س. حكم اعتكاف مسافر در مساجد مدینه، كوفه، مسجدالحرام، سهله و مشاهد مشرفه بدون نذر روزه و قصد اقامت چیست؟
ج. در هر مكانی كه روزه صحیح نیست، اعتكاف هم صحیح نیست.
*اعتكاف در سفر حرام
س. آیا در سفر حرام میتوان اعتكاف كرد؟
ج. در مورد سؤال با تحقّق اعتكاف به قصد قربت و حصول سایر شرائط اعتكاف صحیح است.
- اذن برای اعتكاف
س. آیا زن باید برای اعتكاف از شوهرش اجازه بگیرد؟ حتی اگر معتكف شدن او با حقّ شوهر، منافات نداشته باشد.
ج. انجام اصل اعتكاف زن، چنانچه منافی با حقّ زوج نباشد مشروط به اذن زوج نیست، ولی خروج او ازمنزل بدون اذن زوج جایز نیست. پس اگر بدون اذن او خارج شود و به مسجد برای اعتكاف برود، از این جهت اعتكافش باطل است.
س. آیا زن میتواند با امر شوهرش روز سوم اعتكاف خود را بشكند؟ و اگر شوهر او را مجبور به این كار كند، آیا بر عهده شوهر كفّاره میآید یا خیر؟
ج. اگر زوجه با اذن زوج معتكف شده، زوج نمیتواند او را مجبور به شكستن اعتكاف نماید و لكن در صورت اجبار، كفّاره ثابت نیست.
س. آیا فرزند باید برای اعتكاف از والدین خود اجازه بگیرد حتّی اگر معتكف شدن او موجب اذیّت و آزار یا زحمت آنها نباشد؟
ج. در صورت عدم ایذاء، اذن والدین شرط نیست. بلی، احتیاط خوب است.
- عدد (صحیحنبودن كمتر از سه روز)
س. اعتكاف كمتر از سه روز چه حكمی دارد؟
ج. صحیح نیست.
س. آیا معتكف میتواند شش روز یا ده روز نیّت اعتكاف بكند؟
ج. مانعی ندارد.
س. منظور از روز در اعتكاف چیست؛ آیا پایان روز، غروب آفتاب است یا مغرب؟
ج. منظور از غروب، زوال حُمرِه مَشرقیّه است كه عرفاً مغرب گفته میشود.
س. اگر كسی نذر كند سه روز منفصل اعتكاف كند، آیا نذرش منعقد میشود؟
ج. صحیح نیست.
- مكان اعتكاف
س. ملاك در تعیین مسجد جامع چیست؟ آیا ممكن است تعداد مساجد یك شهر یا روستا متعدّد باشد؟ آیا مساجد جامع، ممكن است به هم خیلی نزدیك باشند؟
ج. مسجد جامع، مسجدی است كه برای گروه خاصی ساخته نشده است در مقابل مسجد بازار و قبیله و امثال اینها كه در آنها معظم اهل بلد جمع نمیشوند و آماده برای اجتماع آنها هم نشده است و ممكن است مسجد جامع متعدّد باشد و نیز نزدیك هم باشند.
س. اعتكاف در غیر مسجد جامع مانند حسینیه، نمازخانه دانشگاه چگونه است؟
ج. اعتكاف در غیر مسجد جامع، صحیح نیست.
س. اعتكاف شیعه در عبادتگاههای دیگر اهل كتاب یا مسجد مخالف چه حكمی دارد؟
ج. اعتكاف در عبادتگاه اهل كتاب صحیح نیست و امّا در مسجد جامع اهل تسنّن صحیح است.
س. آیا در تهران بزرگ، در مسجد جامع هر محلّه میتوان اعتكاف كرد؟
ج. اگر خصوصیات مسجد جامع را داشته باشد، میتوان اعتكاف كرد.
س. اگر اعتكاف واجب خود را در مسجدی بجا آورد و بعداً فهمید كه اعتكاف در آنجا صحیح نبوده است، اعتكاف او چه حكمی دارد؟
ج. اگر اعتكاف واجب بوده، باید استیناف یا قضا شود.
س. آیا اعتكاف در مسجد مقدّس جمكران و زیرزمین آن، صحیح است یا خیر؟
ج. در حال حاضر كه عنوان جامعیّت حاصل شده، اعتكاف در آن صحیح است.
س. آیا محوطه اطراف مسجد كه به عنوان حیاط از آن استفاده میشود، حكم مسجد را دارد؟
ج. حیاط، حكم مسجد را ندارد مگر آنكه به عنوان مسجد وقف شده باشد.
س. پشت بام و سرداب و محراب مسجد و هر چه به سبب توسعه مسجد به آن افزوده شده جزو مسجد به حساب میآید؟ و در صورت شكّ، چنین جاهایی حكم مسجد را دارد؟
ج. پشت بام و سرداب و محراب جزو مسجد است و آنچه به مسجد به قصد اینكه جزو مسجد باشد افزوده شده، مثل اینكه خود مسجد را توسعه داده باشند، مسجد محسوب است و اگر شكّ داشته باشید در اینكه آنچه افزوده شده به قصد مسجدیّت بوده یا نه، مسجد محسوب نمیشود.
* وحدت مسجد
س. آیا معتكف میتواند قسمتی از اعتكاف را در یك مسجد جامع و قسمت دیگر را در مسجد جامع دیگری بجا بیاورد؟
ج. نمیتواند.
س. آیا اعتكاف در دو مسجد متصل به هم (به طوری كه بخشی از وقت را در یكی و بخشی از آن در دیگری بماند) جایز است؟
ج. اعتكاف، باید در مسجد واحد باشد و به نحو مذكور در سؤال، اعتكاف باطل است.
س. اگر اعتكاف به سبب پیشآمدن مانعی به هم بخورد:
الف: آیا میتوان همان اعتكاف را بعد از برطرف شدن مانع در همان مسجد به پایان ببرد؟
ب: آیا میتوان آن را در مسجد دیگر ادامه داد؟
ج. ادامه آن اعتكاف صحیح نیست؛ چه در همان مسجد و یا در مسجد دیگر.
* استفاده شخصی معتكف از وسائل مسجد
س. استفاده از وسایل مسجد در كارهای شخصی، در حال اعتكاف چه حكمی دارد؟
ج. جایز نیست چنانكه در غیر حال اعتكاف هم جایز نیست، ولی مبطل اعتكاف نیست.
* غصب مكان و اعتكاف
س. آیا اعتكاف كسی كه جای شخص دیگری را غصب كرده یا عمداً بر فرش غصبی نشسته، صحیح است؟
ج. در هر دو صورت بنابر احتیاط، اعتكاف باطل است، و در هر دو صورت اگر بعد از اكمال دو روز بوده، احتیاط كند به اینكه اعتكاف را به آخر برساند و نیز اگر اعتكاف با نذر یا عهد مثلاً واجب شده و لو در روز اوّل باشد، احتیاط این است كه اعتكاف را تمام كند. بلی، اگر جاهل به غصب یا ناسی بوده، اعتكاف صحیح است.
س. اگر جای كسی را كه معتكف بوده غصب كند، فرمودهاند اعتكاف او باطل است. حال اگر جاهل بود یا عامد بود ولی حال پشیمان شده و جای خود را عوض كند، اعتكاف او صحیح است یا خیر؟ در صورت عمد، آیا كفّاره دارد یا خیر؟
ج. در فرض سؤال، چنانچه جاهل بوده، اعتكاف صحیح است و اگر عامد بوده پس اگر بعد از غصب و جلوس به عنوان اعتكاف پشیمان شده، اعتكاف باطل است ولی كفّاره ندارد هر چند احوط است و اگر به عنوان اعتكاف، تصرّف در مكان مغصوب نكرده بلكه فقط شخص ذی حقّ را از مكان خود كنار زده و خودش هم در مكان دیگر اعتكاف نموده هر چند فعل حرامی مرتكب شده امّا اعتكافش باطل نیست.
* استدامه توقف در مسجد
س. در چه مواردی معتكف میتواند از مسجد خارج شود؟
ج. در مواردی كه ضرورت عقلی یا شرعی یا عادی وجود داشته باشد، مانند رفع حصر از بول و غائط یا احتیاج به غسل در مورد جنابت یا استحاضه و مانند اینها و همچنین برای اقامه شهادت یا تشییع جنازه یا عیادت مریض.
س. معتكف برای موارد ضروری چه مدّتی میتواند در خارج از مسجد بماند؟
ج. در فرض خروج برای امر لازم، اگر زمانِ بودن در خارج مسجد به قدری طول بكشد كه صورت اعتكاف را بر هم زند، اعتكاف باطل میشود.
س. معتكف وقتی برای توالت و یا گرفتن وضو به خارج مسجد میرود گاهاً اتفاق میافتد كه تقریباً 10دقیقه یا بیشتر در صف نوبت میایستد. آیا این عمل ضرری به اعتكاف میزند؟ و آیا در آن مدّت میتواند كارهایی را انجام دهد مثلاً ظرف بشوید؟
ج. اگر خروج برای گرفتن وضو یا توالت ضروری باشد و به غیر از اینكه در صف نوبت بایستد، راه دیگری نباشد اشكال ندارد، لكن در آن مدّت اشتغال به كار دیگر بر خلاف احتیاط است و باید ترك شود.
س. در چه مواردی واجب است معتكف از مسجد خارج شود؟ اگر در مواردی كه واجب است خارج شود این كار را نكند، آیا به اعتكاف او ضرری میزند؟
ج. در موردی كه مثلاً در مسجد جنب شود اگر خارج نشود اعتكافش باطل است ولی اگر مثلاً وجوب خروج برای اداء دین واجب الأداء و یا انجام واجب دیگری كه متوقّف بر خروج است باشد گناه كرده ولی اعتكاف باطل نمیشود.
س. در هنگام خروج در موارد مجاز یا خروج ضروری از محلّ اعتكاف، آیا میتوان زیر سایه راه رفت؟ آیا میتوان در سایه نشست و آیا انتخاب نزدیكترین مسیر واجب است؟
ج. احوط، مراعات نزدیكترین راه است و واجب است مكث او به مقدار حاجت باشد نه زائد بر آن و واجب است در صورت امكان در سایه ننشیند بلكه احتیاط این است كه در سایه، راه هم نرود بلكه احتیاط این است كه مطلقاً ننشیند مگر در مورد ضرورت.
س. در موارد زیر اگر عمداً و از روی اختیار، در غیر موارد مجاز، از مسجد بیرون رود، اعتكاف او چه حكمی دارد؟
الف: اگر جاهل به حكم باشد.
ب: اگر به سبب فراموشی یا اكراه از مسجد خارج شود.
ج(الف). اعتكاف باطل است.
ج(ب). در صورت نسیان محلّ اشكال است و احتیاط به اتمام و اعاده در صورت وجوب اعتكاف ترك نشود و بعید نیست صورت اكراه، ملحق به موارد ضرورت باشد كه اعتكاف باطل نشود.
س. معتكف در روز سوم اعتكاف بدون مجوز شرعی از مسجد خارج میشود. آیا تنها قضاء لازم است یا كفّاره هم باید بدهد؟
ج. در مورد سؤال، فقط قضاء دارد و كفّاره لازم نیست.
س. تأخیر غسل واجب، مثل غسل جنابت و مس میّت در حال اعتكاف، آیا مبطل اعتكاف است؟
ج. تأخیر غسل مسّ میت موجب بطلان اعتكاف نمیشود ولی چون توقّف جنب در مسجد حرام است لذا تأخیر غسل جنابت حرام است و موجب بطلان اعتكاف میشود.
س. شخصی از لثههایش خون میآید، آیا میتواند دهان خود را در یك ظرف بشوید و بعد آن را در بیرون از مسجد دور بریزد و یا تسریع در این امر واجب است و یا شستن دهان باید در بیرون از مسجد صورت بگیرد؟
ج. اگر موجب تنجیس مسجد نمیشود، مانعی ندارد.
س. خارج شدن معتكف از مسجد در موارد ذیل چه حكمی دارد:
الف: گرفتن وضو؟
ب: غسل مستحبی و مسواك؟
ج: تلفنزدن به خانواده در موارد غیرضروری و امور متعارف؟
د: دیدار با خانواده در بیرون از محدوده مسجد؟
هـ: شركت در دروس حوزه و دانشگاه؟
و: نماز جماعت یا نماز جمعه؟
ج. برای شركت در دروس و نماز جماعت و تلفن به خانواده و راهپیمایی و دیدار با خانواده محلّ اشكال بلكه ممنوع است، و برای نماز جمعه اشكال ندارد و همچنین برای وضو و غسل مستحبّی و برای مسواكزدن هم اگر ضرورت داشته باشد، اشكال ندارد.
س. شخصی امام جماعت مسجد یا مدرسهای می باشد. آیا در حال اعتكاف جهت اقامه نماز جماعت میتواند از مسجد خارج شود؟
ج. جواز خروج برای اقامه جماعت مشكل است. بلی، خروج برای نماز جمعه اشكال ندارد.
س. قسمتی از بدن در حال اعتكاف خونی شده است. آیا ازاله آن در بیرون مسجد ضرورت فوری دارد یا تأخیر نیز جایز است؟
ج. اگر نمیخواهد فعلاً نماز بخواند، تطهیر فوری ضرورت ندارد.
س. اگر در مسجد شیر آب و ظرفشویی برای مسواكزدن و وضوی مستحبی باشد، در این صورت معتكف میتواند برای بجا آوردن آنها از مسجد خارج شود؟
ج. نمیتواند.
س. با توجه به مشكلاتی كه صرف غذا در مسجد دارد. آیا صرف غذا در سالن غذاخوری كه در محوّطه مسجد است برای معتكفین جایز است؟
ج. جایز نیست.
س. آیا معتكف میتواند جهت اخذ سهمیه دولتی (در صورتی كه در غیر آن زمان ممكن نباشد و به آن محتاج باشند) از مسجد خارج شود؟ و آیا این معامله محسوب میشود؟
ج. در فرض سؤال، چنانچه با توكیل هم ممكن نباشد، اشكال ندارد.
س. در صورت وجود شیر آب و ظرفشویی در داخل مسجد برای مسواكزدن و وضوی مستحبّی و از طرفی منع خادمین مسجد به خاطر رعایت نظافت، آیا برای انجام امور مذكوره معتكف میتواند از مسجد خارج شود؟
ج. كسی حقّ منع ندارد و اگر با این حال منع كردند، خروج به مقدار ضرورت برای امور مذكوره اشكال ندارد.
- بر همزدن اعتكاف
س. انسان چه موقع میتواند اعتكاف خود را به هم بزند و چه موقع نمیتواند؟
ج. در صورتی كه اعتكاف مستحبّ باشد در دو روز اول میتواند بهم بزند و اگر دو روز را تمام كرد نمیتواند بهم بزند و اگر اعتكاف واجب مانند اعتكاف نذری باشد. پس اگر معین نموده در چه زمانی اعتكاف كند حقّ بهم زدن آن را حتی در روز اول هم ندارد و اگر در نذر زمانی برای اعتكاف تعیین ننموده مانند اعتكاف مندوب است كه میتواند در دو روز اول آن را قطع كند.
س. كسی كه در حین اعتكاف مریض شود (و قبلاً هم شرط نكرده باشد) میتواند روز سوم اعتكاف خود را بهم بزند؟
ج. مرضی كه موجب بطلان صوم است، موجب بطلان اعتكاف نیز است و لو روز سوّم باشد.
س. اگر زنی را كه معتكف است طلاق رجعی دهند، تكلیفش چیست؟ اعتكاف او چه حكمی دارد؟
ج در فرض سؤال، اعتكاف مطلّقه باطل است و باید برای نگهداشتن عدهّ به منزل برود و اگر اعتكافش واجب موسّع بوده، باید بعد از خروج از عدّه استیناف كند و اگر واجب معیّن بوده پس اگر تعیّن از جهت وقوع طلاق در روز سوّم اعتكاف باشد بعید نیست مخیّر باشد بین اتمام اعتكاف و خروج پس از آن و بین ابطال اعتكاف و خروج فوری و اگر تعیّن از جهت اجاره و نذر و شبه آن باشد باید خارج شود.
س. اگر شخص معتكف در اثناء اعتكاف واجب (به نذر یا مثل آن) بمیرد، آیا قضای آن بر ولیّ او واجب است؟
ج. در فرض سؤال، قضاء آن بر ولیّ واجب نیست هر چند احوط است. بلی، اگر مورد نذر، روزه در حال اعتكاف باشد قضاء آن بر ولیّ واجب است.
- محرّمات اعتكاف
س. چه چیزهایی بر معتكف حرام است؟
ج. به كتب مفصّله مدوّنه در این موضوع مراجعه نمایید اجمالاً: 1- تماس با زن2- استشمام بوی خوش 3- بیع و شراء 4- مجادله در امر دنیوی و دینی.
س. گرفتن ناخن و یا كندن مو، مثل اصلاح سر و صورت، در حال اعتكاف چه حكمی دارد؟
ج. اشكال ندارد اگر چه احوط و اولی ترك است. البته اصلاح صورت اگر تراشیدن ریش باشد حرام است.
س. عطر زدن، شانه زدن و در آینه نظر كردن معتكف، چه حكمی دارد؟
ج. استشمام بوی خوش مانند عطر و ریاحین برای معتكف حرام است ولی شانهزدن و نگاه در آیینه حرام نیست اگر چه اولی ترك است.
س. آیا در حال اعتكاف بوییدن عطریات و گیاهان خوشبو « برای لذّت بردن» حرام است یا اگر لذّت هم نبرد، جایز نیست؟
ج. نسبت به عطریات، اعتبار تلذّذ در حرمت، محلّ تأمل است، ولی در مورد گلها بعید نیست حرمت مخصوص به مورد التذاذ باشد. بلی، برای كسی كه فاقد حس شامه است اشكال ندارد.
س. حكم موارد زیر برای زن و شوهر در حال اعتكاف چگونه است؟
الف: لمس
ب: بوسه
ج: نگاه از روی شهوت
د: صحبت تلفنی از روی شهوت
ج(الف وب). لمس و بوسه با شهوت بنابر احتیاط، برای معتكف و معتكفه حرام بلكه موجب بطلان اعتكاف است.
(ج و د). نگاه با شهوت به همسر اشكال ندارد هر چند احتیاط در ترك آن است و همینطور صحبت تلفنی از روی شهوت با كسی كه اینگونه صحبت با او در غیر حال اعتكاف جایز است، اشكال ندارد.
س. آیا در صورت نیاز و ضرورت میتواند خرید و فروش نماید؟ آیا در این امور میتواند به شخص دیگری وكالت دهد تا از طرف او خرید و فروش كند یا به غیر خرید و فروش مثلاً با قرض یا بخشش نقل و انتقال كنند؟
ج. در صورتی كه خرید و فروش برای اكل و شرب در خود اعتكاف، مورد نیاز باشد و توكیل، متعذّر باشد و بدون بیع، رفع حاجت نشود اشكال ندارد.
س. مجادله در چه اموری حرام است؟
ج. مجادله بر امر دنیوی یا دینی هنگامی كه هدف غلبه بر طرف مقابل یا اظهار فضیلت باشد، حرام میباشد.
و امّا اگر مجادله به قصد اظهار حق باشد یا مجادله برای این باشد كه طرف مقابل از خطای خویش برگردد، اشكالی ندارد بلكه این نوع از مجادله از بهترین طاعات محسوب میشود.
س. اگر معتكف عادت به این داشته باشد كه در حال استمتاع یا راهدادن بعضی فكرها به خود از او منی خارج میشود اگر با این كارها منی از او خارج شود چه حكمی دارد؟ و اگر عادت نداشته باشد و منی بیرون بیاید چطور؟ و اگر عادت داشته باشد ولی منی بیرون نیاید، چه حكمی پیدا میكند؟
ج. اگر تعمّدی در بین نباشد و بی اختیار باشد، اشكال ندارد.
- كفّارات محرّمات اعتكاف
س. اگر معتكف، اعتكاف واجب یا مستحب را با جماع باطل كند، آیا كفّاره بر او واجب است؟ آیا ارتكاب این عمل در شب یا روز فرقی در حكم ایجاد میكند؟ آیا ارتكاب این عمل در دو روز اوّل یا روز سوّم فرقی در حكم ایجاد میكند؟
ج. در اعتكاف واجب هر چند جماع، در شب باشد كفّاره واجب میشود و در اعتكاف مستحبّ اگر بعد از تكمیل دو روز باشد، بنابر احتیاط كفّاره دارد و قبل از آن وجوب كفّاره معلوم نیست.
س. اگر روزه قضا را در هنگام اعتكاف واجب بگیرد و سپس روزه خود را در بعد ازظهر باطل كند، چند كفّاره بر او واجب است؟ اگر اعتكاف مستحبّ باشد، حكم چگونه است؟
ج. در اعتكاف واجب، دو كفّاره دارد و در اعتكاف مستحبّ، چون قضاء روزه را بعد از ظهر باطل كرده، یك كفّاره واجب است و جهت ابطال اعتكاف هم اگر در روز سوّم باطل كرده، احوط لزوم كفّاره است.
- اعمال امّ داوود
س. طبق مندرجات مفاتیح الجنان اعمال ام داوود بعد از اذان ظهر شروع میشود لیكن در مراسم اعتكاف در بعضی مساجد به جهت داشتن برنامه سخنرانی و نوحهخوانی اعمال را دو ساعت قبل از اذان ظهر شروع می كنند، به این عنوان كه كلّ اعمال مستحب است و فرقی نمیكند كه قبل از اذان یا بعد آن باشد. آیا این كار صحیح است؟
ج. اگر رجاءاً به عنوان ثواب انجام شده باشد، مانع ندارد.