اولین جلسه درس خارج فقه مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی مدظله الوارف، شنبه 25/6/91 برگزار شد. موضوع سال جاری درس خارج فقه معظم له به بحث از مسائل مستحدثه فقهی اختصاص دارد كه با بحث (علائم معرفة هلال الشهور) آغاز شده است.

ایشان در ابتدای جلسه، بیانات ارزشمندی ارائه فرمودند كه قسمتی از آن به شرح ذیل است:

***

بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدلله الذی هدانا لهذا و ما كنّا لنهتدی لولا أن هدانا الله ثمّ الصلاة و السلام علی خیر خلقه و أشرف بریّته سیدنا ابی القاسم محمد و علی آله الطیبین الطاهرین المعصومین لاسیما مولانا بقیة الله فی الأرضین و اللعن علی أعدائهم اجمعین الی یوم الدین.

هرگز دل مــن ز علم محـــروم نشد

كـم مانــد ز اســرار كه مفهــوم نشد

هفتاد و دو سال جهد كردم شب و روز

معلــومم شد كـه هیــچ معلـوم نشـد

یا یكی دیگر از شاعران كه می‌گوید:

دل گر چــه در این بادیه بسیار شتافت

یك موی ندانست و بسی موی شكافت

انــدر دل من هــزار خورشـید بتافت

دیــدم به كمــال ذرّه‌ای راه نیـــافت

مقصود این‌كه مجهولات بشر در دنیا خیلی زیاد است. انسان باید همان‌طور كه قرآن كریم می‌فرماید: «فَوْقَ كُلِّ ذِی عِلْمٍ عَلیمٌ»⁽¹⁾ به طور دائم و همیشه در جهت رفع نادانی‌ها زحمت بكشد و مجهولاتش را كم كند اگر چه عمر علم‌آموزی‌اش هزارها سال باشد.

اكنون در عصر غیبت، هجوم شبهات زیاد شده است، البته شبهات محكمی نیست ولی چون وسایل انتقال و عرضه آن فراهم و آسان شده است و اكثریت هم از علم آن‌چنانی كه بتوانند این حرف‌های باطل را رد كنند برخوردار نیستند، باید آماده بود. باید هم خوب شبهه‌شناسی كنیم و هم این‌كه جواب این شبهات را خوب آماده نماییم.

باید قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام و این معارف عظیمی كه به دست ما رسیده است را هر چه می‌توانیم به دنیا برسانیم. این بلاغ مبین كه قرآن می‌فرماید باید همیشه باشد و منحصر به زمان خود پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله نیست. حوزه همیشه باید این دین و این دستورات و معارف را برای مردم بیان كند.

امروز كتابی را بین الطلوعین در احوال یكی از علما مطالعه می‌كردم. این كتاب درباره احوال مرحوم حاج آقا شیخ مهدی اصفهانی بود كه بنده هم خدمتشان رسیده بودم.

ایشان علاوه بر مقامات علمی والایی كه داشتند، مقام زهد و تقوایشان بسیار زیاد بود. آن مرحوم نماز جماعتی در مسجد شاه اصفهان اقامه می‌كردند كه در ماه مبارك رمضان گاهی تا نصف میدان نقش جهان جمعیت می‌آمد و در نمازشان شركت می‌كرد.

در قسمتی از احوال آن مرحوم درباره اعراض ایشان از دنیا نوشته بود كه همیشه دنیا را از خودش دور می‌كرده  كه مبادا آلوده به آن شود. آن مرحوم خطبه شریفه امیرالمؤمنین علیه السلام كه می‌فرمایند: «مَا أَصِفُ مِنْ دَارٍ أَوَّلُهَا عَنَاءٌ وَ آخِرُهَا فَنَاءٌ فِی حَلَالِهَا حِسَابٌ وَ فِی حَرَامِهَا عِقَابٌ»⁽²⁾را نصب العین خود قرار داده بود. علما و گذشتگان حوزه ما این طور بوده‌اند كه هیچ تعلقی به دنیا نداشتند و اصلاً زینت دنیا در نظرشان ننگ بود.

خانواده‌ و همسران بزرگان هم در درجه والای تقوی بودند. در همین كتابی كه عرض كردم نوشته است كه جده‌ی پدرم از زن‌هایی بود كه از جهت عفاف و عفت و خلاصه فرایضی كه یك زن مسلمان باید ملتزم شود والا بود.

وی در جایی نقل می‌كند وقتی كه نوجوان بودیم، جده‌مان (دختر شیخ جعفر كاشف الغطاء) ما را برای نماز شب بیدار می‌كرد و می‌گفت: نماز شب بخوانید؛ و ما هم نماز شب می‌خواندیم. اینها همه مسائل مهمی است كه زندگی و سیره بزرگان و سلف ما این‌طور بوده است و ما باید از شرح احوال این رجال الهی درس بگیریم.

البته مسأله ترویج دین و تعظیم شعائر از همه واجب‌تر است. اگر كسی بتواند و موفق شود كه دین را ترویج و شعائر را تعظیم كند، مردم گمراه را به راه خداوند راهنمایی نماید و نگذارد كه سنت‌های اسلامی، مثل حجاب و عفت كم بها شوند، ثوابش از بسیاری از عبادات بیشتر است.

مرحوم آیت الله میرزا محمد آقا زاده‌ی آخوند خراسانی كه در مشهد بودند، مقام علمی بالایی داشت كه حوزه مشهد به وجود ایشان پر رونق بود و اعتبار زیادی پیدا كرد. اول كسی هم كه بر كفایه حاشیه زد، ایشان است كه بنده كفایه با حاشیه آن مرحوم را داشتم.

در زمان رضاخان جریانی كه در همه جا حاكم بود این كه می‌خواستند احكام اسلام را از بین ببرند و یكی از مهم‌ترین ابزارشان برداشتن حجاب زن‌های مسلمان بود.

شما تاریخ را بخوانید. در تركیه هم آتاتورك همین كار را كرد و علمای مخالف این جریان را هم می‌كشتند.

بعد از جریان مسجد گوهرشاد و آن جنایت كذایی و به توپ بستن آنجا، در همه مملكت خفقان شدیدی به وجود آمد كه هیچ‌كس جرأت نداشت حرفی بزند.

رضاخان هم از ابتدای حكومت خود با آن مرحوم معارض بود. نقل می‌كنند كه یك نفر از طرف رضاخان پیش ایشان آمده بود و استفتاء كرده بود كه آیا بر زن واجب است كه وجه و كفین را بپوشاند یا نه؟ قاصد این را هم گفته بود كه اگر جواب مثبت بدهید، خطرات زیادی شما را تهدید خواهد كرد و اگر جواب منفی بدهید، همه مناصب شما محفوظ خواهد بود.

ایشان جواب داده بود كه بنده به اجماع تمام علمای ایران و عراق مجتهدم و نظرم این است كه پوشاندن وجه و كفین بر زنان واجب است، اما این را بدانید مناصبی كه دارم خدا آنها را به من داده و منصب شما را نمی‌خواهم كه به شما وابسته شوم.

قاصد رضاخان گفته بود كه من نمی‌توانم حرف‌های شما را به ایشان بگویم چرا كه تند است و خطر دارد. شما عباراتتان را كمی تلطیف كنید، كه ایشان در جواب همان كلام را تكرار كرده بودند كه نظرم همین است و ممكن نیست خلاف نظرم را بنویسم. به هر حال ایشان را گرفتند و عاقبت هم به شهادت رساندند،‌ایشان برای دفاع از یك حكم خداوند به شهادت رسیده بود.

غرض این‌كه همه این جریانات برای ما عبرت است. باید از این افراد فداكار یاد بگیریم كه همیشه برای دین و در خدمت دین باشیم. باید مطلب اول و آخر ما و محور فعالیت‌های ما، ترویج دین، حفظ احكام حلال و حرام الهی باشد. همان‌طور كه در روایت حضرت رسول اكرم صلی الله علیه و آله می‌فرمایند: «عَلَیْكُمْ‏ بِمُذَاكَرَةِ الْعِلْمِ‏ فَإِنَّ بِالْعِلْمِ تَعْرِفُونَ الْحَلَالَ مِنَ الْحَرَام‏»⁽³⁾ همه علم آموزی‌ها و تحصیل‌ها باید برای معرفت و حفظ حلال و حرام الهی باشد.

 

به هر صورت، باید انسان در این دنیا از فرصت‌هایی كه دارد به بهترین نحو استفاده ببرد، چرا كه یكی از چهار چیزی كه روز قیامت كسی قدم از قدم برنمی‌دارد تا از او سؤال شود، عمر است. در آن روز پرسیده می‌شود كه عمرت را در چه راهی صرف كردی؟⁽⁴⁾ باید فرصت‌ عمر را غنیمت بشماریم و از آن در جهت رضای خداوند و خدمت به مكتب قرآن و اهل بیت علیهم السلام استفاده نماییم.

امیدوارم كه توجهات حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف شامل حال حوزه‌ها و طلاب عزیزی كه خودشان را به آقا فروخته‌اند و ایشان هم قبول فرموده‌اند باشد و آن طور كه رضای خاطر مبارك ایشان فراهم شود انجام وظیفه نماییم. والسلام علیكم و رحمة الله و بركاته

 

1. سوره یوسف،‌ آیه76.

2. نهج البلاغة، خطبه82.

3. مستدرك الوسائل، ج5، ب42، ح6176.

4. امالی شیخ صدوق، ‌مجلس10، ص39.