مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی مدظله‌الوارف صبح پنجشنبه 18/8/1391 در كنگره «فقیه آگاه» ویژه بزرگداشت مرحوم آیت الله العظمی آقای گلپایگانی اعلی‌الله مقامه، بیانات ارزشمندی را ارائه فرمودند.
قسمتی از سخنان معظّم له به شرح ذیل است:
***
بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدلله الّذی جعلنا من المتمسكین بولایة امیرالمؤمنین والائمة الطیبین الطاهرین المعصومین والحمدلله الّذی هدانا لهذا وما كنّا لنهتدی لولا أن هدانا الله والصلوة والسلام علی سیّدنا ابی‌القاسم محمد وعلی آله الطیبین الطاهرین المعصومین ولاسیما بقیة الله فی الأرضین واللعن علی اعدائهم اجمعین الی یوم الدین.
قال الله تعالی: «یَرْفَعِ اللّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجات»/ سوره مجادله، آیه11
بنده با عرض ادب واحترام خدمت همه بزرگان، علماء، فضلاء و آقایان محترمی كه در این مجلس با شكوه شركت كرده‌اند، برای همگان مسألت توفیق دارم و برای كسانی كه در این برنامه خدماتی انجام داده‌اند و در احیاء امر اهل بیت علیهم‌السّلام سعی نموده‌اند، مزید توفیق را خواهانم.
* وظایف حوزه و روحانیت بسیار سنگین‌تر از گذشته است
روحانیت شیعه از شروع غیبت كبری تا زمان ما، در همه ادوار و اعصار وظایف سنگینی را كه برای حفظ اساس تشیّع و اشاعه امر اهل بیت علیهم‌السلام و كیان دین مبین بر عهده داشته است با كمال توفیق انجام داده تا این میراث گران‌بها به دست ما رسیده است.
اكنون سنگینی این وظیفه بیشتر احساس می‌شود. در مقابل دنیای كنونی كه دنیای خاصی است و فِرقه‌های مختلف و همه طوایف - اگر چه وجودشان كم است- ولی با ابزار روز در هر نقطه‌ی از دنیا كه باشند اظهار وجود می‌كنند و حرفشان را به گوش همه می‌رسانند، در چنین شرایطی وظایف علما و حوزه بسیار سنگین است و باید پاسخگوی همه مطالب باشند.
* باید در تبلیغ دین بر همه دنیا پیشی بگیریم
غرض این كه مسئولیت ما بسیار سنگین است و حوزه باید با سرعت رو به جلو برود كه اگر توقّف كنیم عقب خواهیم افتاد. با پیشرفت سریعی كه در دنیا در حال اتفاق است، باید از همه جلوتر برویم.
همان‌طور كه اسلام در همه اعصار جلو و همیشه پیشرو بوده است، اگر ده هزار سال دیگر هم بگذرد، مسلمانان باید از نظر علمی و مادی و معنوی بر همه مقدم باشند.
* همه حوزه و تشكیلات باید در اختیار تحقق اهداف حضرت ولی عصر علیه‌السلام باشد
باید در این زمان از عهده امتحانی كه بر عهده ما گذاشته شده است موفق بر آییم و انتظارات، مقاصد و حوائج حضرت بقیة الله الاعظم روحی و ارواح العالمین له الفداء را - كه ایشان خواستار تحقّق همه آنها در جامعه هستند- برآورده نماییم و همه درس‌ها، حوزه‌ها و تشكیلات ما در اختیار و در مسیر اهداف آقا حضرت ولی عصر علیه‌السلام باشد.
همین برنامه‌ای كه اكنون برای بزرگداشت فقیه عالیقدر مرحوم آیت الله العظمی آقای گلپایگانی برگزار می‌شود هم برای همین است كه سیره بزرگان سلف حفظ و خطوطی كه آنها داشتند نگهداری شود و اخلاق و سیره آنها سرمشق دیگران قرار بگیرد.
* مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی نابغه عالم اسلام و مرجعیت بود
شخصیت مرحوم آقای گلپایگانی رحمة‌الله علیه بسیار بالا است. اگر انسان بخواهد در همه شعب زندگانی ایشان از كودكی تا مرجعیت مطالعه كند، همه‌اش معرفت‌بخش و آموزنده است.
آن مرحوم یك شخص نابغه عالم اسلام و مرجعیت بود. در این جلسه مجال آن كه تمام ابعاد شخصیتی ایشان به اجمال بیان شود نیست لیكن بنده به اختصار به چند موضوع كه یادداشت كرده‌ام اشاره می‌نمایم:
* فقه ایشان، هم‌طراز فقهای بزرگی، مانند شهید اول و محقق صاحب شرایع بود
مقام فقاهت مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی، مقام بسیار والا و ممتازی بود. بنده از چند تن از اعاظم معاصر شنیدم كه مقام فقهی ایشان را می‌ستودند و همه ایشان را به عنوان واقعی (فقیه اهل بیت علیهم‌السلام) می‌شناختند.
این را از روی تحقیق عرض كنم كه اگر بخواهیم فقه و سیر فقهی ایشان را با علمای گذشته مقایسه كنیم، باید به فقه محقق صاحب شرایع و شهید اول اعلی‌الله مقامهما مثال بزنیم.
در فتاوای ایشان، فتاوای شاذ دیده نمی‌شود. همچنین فتوایی كه كسی بتواند بگوید این فتوا نشان‌دهنده ضعف در اجتهاد است وجود ندارد. این مقام والایی در فقه است.
اصلاً برخی از بزرگان با این‌كه معاشرتی با آن مرحوم نداشتند، مقام فقهی ایشان را به واسطه مطالعه فتاوایشان ستوده‌اند و از سلامت سلیقه ایشان - كه در اجازات اجتهاد بزرگان، (ذو السلیقة المستقیمة) از اوصاف مهمّ بود- بسیار تمجید كرده‌اند.
* مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی در بیان و اجرای احكام خداوند هیچ‌گاه تنازل نمی‌كرد
درباره مواضع اخلاقی و معنویات و زهد و تهجّد ایشان هم چون برای همگان مقامات ایشان ثابت است وارد نمی‌شویم. یكی از خصوصیات بارز ایشان این بود كه هیچ‌گاه در بیان احكام خداوند و اجرای آن تنازل نداشتند و مانند برخی در فتاوایی كه داده می‌شود و قوانینی كه تصویب می‌شود، تنازل دارند نبودند.
ایشان اعتقادشان این بود كه «حَلَالُ مُحَمَّدٍ حَلَالٌ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ حَرَامُهُ حَرَامٌ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَة» و به فقه، كمال ایمان و اعتقاد را داشتند و مثل آفتاب برایشان روشن بود.
* نمونه‌هایی از مواضع سیاسی اجتماعی آن مرجع فقید
مواضع سیاسی و اجتماعی مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی قدس سره هم برای همه روشن و معروف است.
1. نقش مؤثر آن مرحوم در لغو ولایتعهدی اشرف پهلوی و ورود زنان به مسئولیت‌های اجتماعی
از نمونه‌های مهم در این بخش می‌توان به نقش ایشان در موضوع مجلس مؤسسان اشاره كرد. زمانی كه محمدرضا پهلوی می‌خواست خواهرش را به عنوان ولایتعهدی برگزیند و شرط رجولیت را الغا كند، این موضوع اسباب نگرانی علمای بزرگ حوزه، مثل استاد عظیم آیت‌الله العظمی بروجردی اعلی الله مقامه و حضرت امام رحمة‌الله علیه و مرحوم آقای گلپایگانی شد كه شرح مفصّلی دارد، البته یكی از كسانی كه نقش بسیار مهمی در این قضیه داشت، مرحوم آقای والد بنده اعلی الله مقامه بود.
بالاخره این قضیه منتهی شد به این‌كه در نامه‌ای كه نظرم نیست انشاء بنده یا حضرت آقای اخوی بود به امضاء حضرات آقایان بروجردی، گلپایگانی و حضرت امام و دو نفر از آقایان دیگر رسید و الحمدلله این مجلس و موضوع ولایتعهدی اشرف و ورود زنان به مسئولیت‌های اجتماعی كأن لم یكن شد.
2. تأثیر بسزای آیت الله العظمی گلپایگانی در صدور پیام آیت الله العظمی بروجردی در قضیه اصلاحات ارضی
موضع مهم دیگر ایشان در موضوع اصلاحات ارضی بود كه محمّدرضا به دستور آمریكا می‌خواست این طرح را تصویب كند. در جلسه‌ای كه به دستور مرحوم آقای بروجردی تشكیل شد، اظهارات محكم آقای گلپایگانی در جلسه آقای بروجردی باعث شد كه مرحوم آیت الله العظمی بروجردی پیام محكمی برای حكومت وقت دادند كه همه نقشه‌های آنان را در این باره از بین برد.
3. مبارزه همیشگی ایشان با استكبار و استحقار
آن مرحوم همیشه با استعمار و استكبار مخالفت می‌نمود از جمله می‌توان به قضیه انجمن ایالتی و ولایتی اشاره نمود. وقتی موضوع انجمن‌های ایالتی و ولایتی در زمان شاه مطرح می‌گردید. ایشان اولین بار كه مجلس تشكیل شد، موضع محكمی علیه شاه و این انجمن‌ها گرفتند و اعلان كردند كه هیچ‌گاه روحانیت و حوزه و مملكت اسلامی حاضر به قبول استحقار، استذلال و استعباد نبوده و نخواهد بود. البته این تاریخ مفصلی دارد كه وقت مجلس و حال بنده فعلاً مجال آن را ندارد كه بیان شود.
4. تلگراف اعتراض به تغییر تاریخ هجری در نخستین روز
موضع مهم دیگر ایشان نسبت به تغییر تاریخ هجری به تاریخ شاهنشاهی بود. مجلس سنا و مجلس شورای ملی در یك مجلس با هم تاریخ هجری را به تاریخ شاهنشاهی تغییر دادند كه ایشان در همان روز اول با فرستادن تلگرافی اعتراض كردند و توقف آن را خواستار شدند و اعلام كردند كه تغییر تاریخ اسلام به شاهنشاهی اعلان جنگ با خدا و پیامبر است.
5. حفظ استقلال حوزه در قضیه حزب رستاخیز
موضع بسیار مهم دیگر ایشان، درباره حزب رستاخیز بود. وقتی حضرت امام ره در تبعید بودند ایشان بسیار هوشمندانه حوزه را از افتادن در دام دیگران و دولتی‌ها حفظ كردند، چرا كه آنها تمام فكرشان را منحصر كرده بودند به این‌كه حوزه را در اختیار بگیرند و از استقلال خارج كنند ولی استقامت مرحوم آقای گلپایگانی این اجازه را به آنها نداد.
در آن زمان، رژیم دستور داد كه همه علما و روحانیت و مردم باید عضو حزب رستاخیز شود و هر كس عضو نشود باید به سربازی برود. ایشان در یك موضع محكم، مسأله ورود روحانیت به این حزب را تحریم كردند و گفتند كه هر كس وارد این حزب شود شهریه‌اش قطع می‌شود. بسیاری از علما و طلاب هم گفتند كه ما حاضریم سربازی برویم ولی زیر بار این ذلّت نمی‌رویم.
در مقابل، وقتی رژیم دید نمی‌تواند كاری كند، به چند نفر لباس روحانی پوشاند و به بیت آقا هجوم آوردند كه چرا شهریه ما قطع شده است و مرحوم آقا از تصمیم قاطع خود عقب‌نشینی نكردند.
* اتخاذ موضع عقلانی و مدبّرانه به نفع اسلام و مسلمین، از درس‌های بزرگ این همایش است
و اما پیام این همایش‌ها و بزرگداشت‌ها این است كه احساس مسئولیت داشته باشیم و در همه كارها انتخاب‌ها و موضع عقلانی و مدبّرانه به نفع اسلام و خیر مسلمانان و پیشرفت جامعه داشته باشیم كه نیاز اصلی كشور است.
امیدوارم امثال این همایش، مفید برای حاضران و سبب عبرت و سرمشق برای آیندگان باشد و همه بتوانند خط و سیر صحیح را از آن پیدا نمایند.
بنده با تشكر مجدد از عزیزان برگزاركننده و شركت‌كننده در این جلسه با شكوه، اگر نتوانستم در این جلسه ادا وظیفه كنم از همه معذرت می‌خواهم و السلام علیكم و رحمة‌الله و بركاته