پنجشنبه: 1403/01/9
نسخه مناسب چاپSend by email
کتاب شریعت، حکمت و اخلاق، سلسله مقالات مرحوم آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی قدس سره در ماه مبارک رمضان (۲۱)
کتاب شریعت، حکمت و اخلاق، به مناسبت ماه مبارک رمضان (21)
بازنشری از نوشتار مرحوم آیت الله العظمی صافی گلپایگانی قدس سره

بسم الله الرحمن الرحیم
قال الله تعالی: شَهْرُ رَمَضَانَ اَلَّذِی اُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ

 

  • ماه تجدید عهد با کتاب خدا.

بنابر آیه شریفه، بیان كرامت و شرافت ماه رمضان، به واسطه نزول قرآن مجید است، و بلكه از این آیه، اختیار این ماه از میان ماه‎های دیگر برای همین شرافت و فضیلت ـ ‎كه قرآن در آن نازل شده است‎ ـ استفاده می‎شود و شاید یكی از حكمت‎های روزه در این ماه، قیام به وظیفه شكر نعمت و بپا كردن سالگرد نزول قرآن و تجدید ارتباط با كتاب خدا و تعالیم و برنامه‎های قرآنی است تا مسلمانان همه ساله به مدّت یك ماه، سالگرد نزول كتاب مقدّس الهی را در ضمن انجام یك عبادت بزرگ، به نام «روزه» گرامی بدارند، و شكر خدا را به جای آورده و به قرائت و تأمّل در معانی آیات الهی و استفاده از علوم و دانش‎های قرآن ـ ‎كه متضمّن سعادت دنیا و آخرت است‎ ـ مشغول باشند.

قرآن، كتاب حكمت، شریعت و قانون، اخلاق، توحید و خداشناسی، تاریخ و عبرت است و اصول علوم زیست‎شناسی، بهداشت، اقتصاد، زراعت، نجوم و حقوق مدنی، جامعه‎شناسی، روان‎شناسی و... در آن درج است.
به مناسبت و به جهت «الْفَضْلُ ما شَهِدت بِه الأَعداءُ»، شهادت چند تن از دانشمندان مسیحی و مادّیون را راجع به عظمت قرآن ذكر می‎كنیم:

 

  • گواهی بیگانگان بر عظمت قرآن

1. دكتر شبلی شمیل، لبنانی، متوفّی 1917 میلادی، مؤلّف كتاب «الحقیقة» در قصیده مشهوری كه در مدح رسول اعظم ‎صلّی‎الله علیه وآله وسلّم‎ دارد، می‎گوید:
دَع مِن مُحمد فِی صدی قُرآنِه * ما قَد نَحاه لِلحمةِ الغایاتِ
اِنّی وَاِن اكُ قَد كَفَرتُ بِدِینِه  * هَل اَكفُرَنَّ بِمُحْكَمِ الآیاتِ
وَمَواعِظ لَو انَّهم عِملُوا بِها  * ما قَیَّدُوا العُمرانَ بِالعادات
 
2. ناصیف یازجی، مسیحی، متوفی 1871 میلادی نویسنده و ادیب مشهور و مؤلّف كتب «طوق الحمامة» و «مجمع البحرین» به فرزندش ابراهیم یازجی ـ ‎كه از رهبران نهضت علمی، ادبی و لغوی عرب، حافظ قرآن و مؤسّس مجلّه «الضیاء» به شمار می‎رود ـ چنین وصیّت كرده است: «اذا شِئتَ اَن تَفُوقَ اَقرانَكَ فِی العِلْمِ وَالاَدَبِ وَصَنَاعَةِ الاِنشاءِ فَعَلَیْكَ بِحِفْظِ الْقُرآنِ وَنَهجِ البَلاغَةِ»(1)

3. استاد سنایس می‎گوید: قرآن، قانون عامی است كه باطل از هیچ سویی به آن راه ندارد و صالح و شایسته برای هر زمان و مكان است و اگر مسلمانان به آن تمسّك جسته و طبق تعالیم و احكام آن عمل می‎نمودند، صبح می‎كردند در حالی كه مانند گذشته بر همه امّت‎ها سیادت داشتند.(2)

4. بوسور سمیث انگلیسی می‎گوید: در تاریخ این موضوع، یگانه و بی‎مانند است كه محمّد ‎صلّی‎الله علیه وآله ‌و سلّم ‎كتابی آورد كه آیتِ بلاغت و دستور شرایع و نماز و دین است.(3)

5. دكتر گوستاولوبون فرانسوی می‎گوید: تعالیم اخلاقی قرآن، برگزیده آداب عالی و خلاصه مبادی كرایم اخلاق است و از آداب انجیل، به درجات بالاتر است.(4)

6. ادوار لوهارت می‎گوید: نور حكمت قرآن، نوری است كه بر سینه پیغمبری كه برای ارشاد بشر مبعوث شد، نازل گشت و دستوری باقی گذارد كه هرگز با آن گمراه نمی‎گردند؛ قرآنی كه جامع مصالح دنیا و خیر آخرت است.(5)

7. كنت هنری دی كستری می‎گوید: اگر در قرآن، غیر از جلوه و روشنی معانی و جمال و زیبایی مبانی دیگری نبود، كافی بود كه بر افكار مسلّط شود و قلوب را فرا گیرد.(6)

8. ریتورت: واجب است اعتراف كنیم كه: علوم طبیعی و فلك و فلسفه و ریاضیّات كه در اروپا در قرن دهم رواج و رونق یافت، اقتباس از قرآن گردید و اروپا مدیون اسلام است.(7)

9. جویث: قرآن، به جهت كثرت فصاحت و بلاغت، خواننده را به محاسن خود جذب می‎نماید و شوق و علاقة او را به قرائت، زیاد می‎كند.(8)

10. دكتر موریس فرانسوی: قرآن فاضل‎ترین كتابی است كه دست صناعت ازلی برای بشر پدید آورده و كتابی است كه در آن شكّ و شبهه‎ای نیست.(9)

11. بولاتیتلر: دشوار است كه انسان گمان كند، قوّه فصاحت بشری دارای تأثیر قرآنی باشد. قرآن معجزه است؛ زیرا مردان زمین و فرشتگان آسمان از ساختن مثل آن عاجز و قاصرند.(10)

12. پروفسور دكتر سیلقیوفردیو ایتالیایی می‎گوید: بیشتر كسانی كه در قرآن بحث و بررسی دارند، در تاریخ شرق متخصّص هستند و از تعصّب بركنارند؛ اجماع دارند بر این كه: بزرگ‎ترین عمل ممكن برای خدمت بشر تا این زمان قرآن است.(11)

13. مستركرنیكو انگلیسی، استاد آداب عربی در دانشگاه «الیكره»، وقتی كه اساتید و ادبا در مجمعی از او درباره اعجاز قرآن پرسش كردند، پاسخ داد: قرآن برادر كوچكی به نام نهج البلاغه دارد. آیا در امكان كسی هست كه مانند این برادر كوچك بیاورد تا برای ما جایز باشد كه در امكان آوردن مثل برادر بزرگ، سخن بگوییم.(12)

14. لیون: در جلالت و مجد قرآن، همین بس كه مرور چهارده قرن نتوانسته از آن چیزی بكاهد، و هم چنان تازه و زنده است.(13)

15. جیبوس نیز از كسانی است كه اعتراف می‎كند به این كه قرآن، دستور اساسی و قانون عام برای عالم اسلامی است، دین و دنیا، سیاست و اجتماع، جنگ و تجارت، دادگستری و داوری و آن‎چه بر آن حیات انسانی دور می‎زند، در قوانین قرآن فراهم شده است.(14)

16. ادموند یورك: قانون محمّدی، قانونی است كه برای همگان از سلطان تا كم‎ترین فرد مقرّر شده، و استوارترین نظام حقوقی و بزرگ‎ترین موازین علمی قضایی و عظیم‎ترین تشریع روشن و منوّری است كه همانند آن در عالم، هرگز پدیدار نشده است.(15)

17. الكس لوازون: محمّد ‎صلّی‎الله علیه وآله وسلّم‎ كتابی به جا گذارد كه در میان مسایل علمی جدید و نوین، آیت بلاغت و سجل اخلاق و كتاب مقدّس است؛ مسأله‎ای كه با اساس و پایه‎های اسلامی معارضه نماید، وجود ندارد و بین تعالیم قرآن و قوانین طبیعت مناسبت و سازگاری و مطابقت تمام برقرار است.(16)

18. جیمس متشز: شاید قرآن از هر كتابی در عالم، بیشتر خواننده داشته باشد و به طور حتم از هر كتابی برای حفظ، آسان‎تر و تأثیرش در دل‌ها بیشتر است، و از مزایای آن این است كه هنگام شنیدن آن، دل‎ها خاشع و ایمان زیاد می‎شود.(17)

غیر از شخصیّت‎های مذكور، دانشمندان، شعرا و ادبای دیگری مانند: «ودیع بستانی»، «خلیل مطران»، «شبلی ملاط»، «سابازاریق» (شاعر فیحاء)، «حلیم دموس»، «تولستوی» روسی، «میس كوك» آمریكایی، «كارلایل»، «ولز» انگلیسی، «مونتیه» فرانسوی و دیگر دانشمندان بزرگ كشورهای اروپایی، آسیایی و آمریكایی ـ كه حتّی آوردن نام آن‎ها در این مجال امكان ندارد ـ از قرآن به بزرگی و اعجاز یاد كرده‎اند كه یكی از اهل اطّلاع، كتابی بزرگ در این موضوع نگاشته و در آن، اعترافات بیگانگان را از هر ملّت، هر كشور و هر زبان، با همان لغات و خطّ خودشان جمع آوری كرده و كرامت اسلام، جامعیّت، مزایا و مفاخر این دین حنیف را از زبان و قلم آنان شرح داده است.
 

پی‌نوشت‌‌ها:
۱. المعجزة الخالده، علاّمه شهرستانی، ص 12، مؤلّف، این كتاب را به مرحوم آیت الله العظمی آقای بروجردی ‎قدس‎سرّه اهدا كرده است. مطالعه این كتاب، در عین اختصار، برای علاقه‎مندان سودمند است؛ اگر خواستی که بر همانندان خود برتری جویی در علم و ادب و فن سخن (مثل نامه‌نگاری و هر گونه خلق سخن) بر تو باد به حفظ قرآن و نهج البلاغه
۴_۲. همان، ص۲۶.
 ۸_۵. همان، ص۲۷.
  ۹. الاسلام والعلم الحدیث ، ص۶۹
۱۰. المعجزة الخالده، ص۲۸
۱۱. همان، ص۲۹.
۱۲. همان، ص۳۰
۱۳. الاسلام والعلم الحدیث ، ص۶۹
۱۴. محمّد رسولا نبیّاً، ص ۸۹
۱۵. القرآن والمجتمع الحدیث،ص۸۹.
۱۶. الاسلام والعلم الحدیث ، ص۶۹
۱۷. همان، ص ۷۰

سه شنبه / 22 فروردين / 1402