همایش‌ بررسی رویكردها و رهاوردهای تفسیری
آیت الله حاج شیخ محمد نهاوندی رحمة الله علیه

إِنَّ هَـذَا الْقُرْآنَ یِهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ وَیُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ یَعْمَلُونَ
الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا كَبِیرًا (اسراء/9)

السلام علیكم و رحمة الله و بركاته
با عرض ادب و احترام به حضرات فضلا و علما و دانشمندانی كه زینت‌افزای این نشست شریف قرآنی شده‌اند، و با تجلیل از مقام عالی مفسر گرانقدری كه این هم‌اندیشی به منظور گرامی‌داشت خدمات تفسیری آن شخصیت ارجمند، تشكیل شده است.
امتیاز این نشست، علاوه بر حركتی سودمند به سوی قرآن كریم و معارف وحیانی و احیای علم تفسیر و قرآن پژوهی؛ این است كه این برنامه‌ی مقدس در آستان ملائك پاسبانِ عِدل ناطق قرآن حضرت امام علی بن موسی الرضا علیه آلاف التحیة و الثناء و به همت فضلای ـ این خطه‌ی ولایی علم و ادب ـ برگزار می‌شود.
آری سزاوار است كه از مشهد مقدس كه به واسطه‌ی مضجع شریف عالم آل محمد صلوات الله علیهم اجمعین كه همه‌ی آفاقِ آن را معنویت و معرفت بخشیده است، انوار قرآن مجید و وحی الهی در اشراق و لمعان باشد، و حوزه و دانشگاه و دیگر طبقات جامعه برای درك معارف قرآن و زندگی با قرآن و حركت به سوی اخلاق قرآنی و نظام قرآنی، دعوت شوند و ندای روح‌بخش «إنّ هذا القرآنَ یَهدى للِّتى هى أقوَم» از آنجا طنین‌انداز گردد. چه این كه امت قرآن، امت حیات، امت توحید و ایمان، امت عدل و احسان و امت مكارم اخلاق است. امت قرآن، ظلم‌ستیز و مظلوم‌نواز است، شجاع و اهل ایثار و رحم و انصاف است.
در این مجال، مناسب می‌دانم به نكته‌ای اشاره كنم. قرآن نه فقط معجزه و دلیل خاتمیت دین اسلام بلكه یگانه برهان جاودان حقانیت دعوت همه‌ی انبیای سلف از آدم تا خاتم است. ندای تحدی آن به جهان، تا روز قیامت باقی است و خطاب «و إن كُنتم فی ریب ممّا نزّلنا علی عَبدنا» پس از چهارده قرن، هنوز به گوش می‌رسد.
عالم مشهور متبحر در فنون و علوم ـ ابن رشد اندلسی ـ طی بیانانی در فرق بین اعجاز قرآن مجید و معجزات سایر انبیا و حتی سایر معجزات شخص حضرت خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله كه بسیاری از آنها به تواتر، قطعی و ثابت است، می‌گوید:
«دلالت قرآن بر نبوت حضرت رسول اعظم صلی الله علیه و آله مثل دلالت انقلاب عصا به حیه بر نبوت موسی علیه السلام و احیای موتی و شفای اكمه و ابرص بر نبوت عیسی علیه‌السلام نیست؛ بلكه گویاتر و رساتر است. این افعال گرچه از غیر انبیا و به غیر معجزه ظاهر نمی‌گردد و قانع‌ كننده است، اما با فعل یا صفتی از صفات نبی ـ كه به اعتبار آن صفت نبی شمرده می‌شود ـ ارتباط ندارد. اما قرآن دلالتش بر صفت نبوت، چونان دلالت درمان بیمار بر طبِّ طبیب است؛ اگر دو تن ادعای طب كنند و یكی از آنها بگوید دلیل بر طبابت من این است كه روی آب راه می‌روم، و دیگری بگوید دلیل بر طبیب بودن من این است كه بیماران را علاج و درمان می‌كنم؛ بدیهی است اگر چه هر دو مورد تصدیق هستند، اما تصدیق طبیب بودنِ آن كس كه بیماران را درمان كرده، از تصدیق كسی كه روی آب رفته، قوی‌تر است. خلاصه‌ اعجازِ قرآن، معجزه‌ی مناسب با نبوت است، و دلیل بر صحت ادعا، مناسب با مدّعاست. به خلاف ابراءِ اَكمَه و اَبرَص و احیایِ موتی و قلبِ عصا به ثُعبان؛ كه گرچه به واسطه‌ی آنها هم نبوتِ مدّعیِ نبوت، تصدیق می‌شود اما هیچ یك از آنها كار رسول و نبی نیست؛ مثل اینكه روی آب راه رفتن هم كار طبیب نیست.
پیغمبر اعظم اعلامِ نبوت و رسالت فرمود و كارش را كه رسالت و رساندن پیام است، معجزه و دلیل بر نبوت اعلام نمود. خودِ نبوت و رسالت، امری خارق‌العاده و معجزه و دلیل است و به آن تحدّی نمود كه: «و ان كنتم فی ریب مما نزلنا علی عبدنا فاتوا بسورة من مثله» (اگر در دعوت و رسالت و آن چه بر بنده‌ی خود نازل كرده‌ایم شك دارید یك سوره همانند آن را بیاورید). یعنی مثل همان كه بر او نازل كرده و او را به رسالت و رساندن آن به شما مبعوث كرده‌ایم بیاورید؛ معجزه‌ی او همان خود آن است و دلیل بر صدق دعوت، خود آن دعوت است. برهان بر حقانیت قرآن و وحیانی بودن آن، خود آن است كه الی الابد و در هر عصر اگر انس و جن اجتماع كنند و با هم همكاری نمایند كه مثل آن را بیاورند، نخواهند توانست.»
به همین مقدار كه از نمی ‌از یَم و اندكی از بی‌شمار است بسنده می‌كنیم و مفسر نامدار و علامه‌ی بزرگوار معاصر، مرحوم حاج شیخ محمد نهاوندی و تفسیر شریف نفحات الرحمن را كه از تألیفات ارزشمند این عصر در سده‌‌ی چهاردهم هجری قمری است، گرامی می‌داریم.
الحق این تفسیر از جهاتی كه باید مد نظر مفسر باشد، جایگاهی رفیع است. این تفسیر و تفسیر ناتمام علامه بلاغی از حسنات بزرگ روزگار ما هستند؛ و با ویژگی‌های بالایی كه دارند، از اعتبار خاصی برخوردارند و نور تمسك به ثقلین، از آنها در تلألؤ و نمایان است. به ویژه طرائف چهل‌گانه‌ی تفسیر نفحات الرحمن كه در كمال استحكام و اتقان است بر ارزش آن افزوده است؛ خداوند متعال بر علو درجات این مفسر عالی‌قدر و موفق بیفزاید.
در خاتمه از همه حضرات شركت‌كننده در این همایش منور قرآنی و خدمتگزاران و برگزاركنندگان آن كه خدمت به قرآن را برای خود افتخار بزرگ می‌دانند و نشست حاضر را در تجلیل از خدمت و سیرت قرآنیِ یك مفسر گرانقدر،‌ترتیب داده‌اند، تشكر كرده، مزید توفیقات همگان را از خداوند متعال مسئلت دارم.

و آخر دعوانا ان الحمدلله ربّ العالمین
ربیع الثانی 1431
لطف الله صافی