امّا اگر دینی مثل اسلام خالی از خرافات باشد و راه اجتهاد و بررسی در آن دین به‌واسطه وجود كتابی مانند قرآن مجید، و احادیث و سنّت و سیره پیغمبر و ائمه(علیهم‌السلام) برای همه باز، و تاریخ روشن و معتبر آن در دسترس مطالعه عموم باشد، با پیشرفت علم و صنعت از ارزش و نفوذ آن چیزی كاسته نمیشود؛ بلكه بر اهمیّت و اعتبار آن افزوده میگردد؛ چرا که چنین دینی با خرافات به‌شدّت مبارزه كرده و بشر را به عقل و تفكّر و تعلیم‌و‌تعلّم دعوت نموده و تمام بدبختیهای او را معلول جهالت و نادانی میشمرد.
خدایی كه اسلام معرّفی میكند و به‌سوی او میخواند، اگر صدهامیلیون سال و با سرعت هرچه شگفتانگیزتر، بشر در كشف مجهولات به‌پیش برود، به جایی و نقطهای كه او را به انكار این خدا وادار كند یا از پرستش او باز دارد، نخواهد رسید.
خدای بشر همان خدای یگانه اسلام است؛ همان خدای ناپیدا؛ همان خدایی كه نظم جهانها، كیهانها، ذرّهها و همه را او برقرار كرده؛ همان خدایی كه همه را آفریده است؛ خواه انسان در ناحیه علم و در یك نقطه بماند و تغییر وضعی ندهد، یا هر آن و هر روز با نیروی كوشش و تأمّل و تفكّر، گام‌های وسیعی بردارد و خواه بیابان‌نشین باشد، یا در آسمانخراشها زندگی كند، او خدا و معبود و مسجود
همه و بینیاز و توانای مطلق، و پاك و منزّه از شرك و انباز است.
سایر عقاید اسلامی و فروع و اصول و تعالیم این دین ـ كه جنبههای گوناگون آدمیزاد و جامعیّت او را ازهرجهت رعایت كرده و جسم و روح او را در یك میزان قرار داده و باهم، هماهنگ میسازد ـ همین‌گونه است؛ یعنی مرور زمان آن را متزلزل و كم‌اعتبار نخواهد كرد.
اگر دنیا با این ترقّیهای شگرف و عمیق مادّی، از تعالیم و هدایتهای اسلام و قرآن و روش تربیتی اولیا و رهبران اسلام و توجّه آنها به عدالت‌گستری و تساوی حقوق و تأمین رفاه و آسایش واقعی بشر الهام میگرفت، به‌طورقطع زمین نمونهای از بهشت برین بود.
قرآن را بخوانید؛ نهج‌البلاغه را مطالعه كنید و اصول عالی و همیشه نوین اسلام را در قسمتهای اجتماعی و سیاسی بررسی فرمایید تا بدانید هر آنچه در ستایش این دین و تعالیم و اصول و فروع آن گفته شود، گزاف نیست و یگانه راه نجات بشر از اضطراباتی كه به‌واسطه پیشرفت صنعت و غلبه مادّیّات بر روحانیّات و ادغام جامعهها در یكدیگر و اصطكاك منافع پیش آمده، التزام به احكام اسلام و جهانی‌شدن این نظامات است.
از باب نمونه، یكی از احكام اسلام همین «روزه ماه رمضان» است. هرچه اعصار مترقّیتر، جلو بیاید، نه از حكمتها و فواید روزه چیزی میكاهد و نه نقش روزه را در تربیت روح و جسم و تهذیب اخلاق
انكار میكند، و همان‌‌طور كه چهارده قرن پیش، روزه ماه رمضان از كاملترین و آموزندهترین مكتبهای اخلاقی و انسانی و آموزنده تقوا و پرهیزكاری و رشددهنده فضایل و ملكات شریفه بود، امروز هم همین منافع و مصالح را داراست.
اگر چهارده قرن پیش آن‌‌طور كه باید نوع مردم از فواید آن آگاه نبودند، در عصر ما فواید صحّی و بهداشتی و روانی و تربیتی و اجتماعی آن آشكارتر شده است.