علاوهبر علمای شیعه، محدّثان مشهور و مورّخان معروف و نویسندگان كتب سیره اهلسنّت، مانند حلبی، زینی دحلان و ابن هشام، حدیث اخوّت را روایت كردهاند.
هركس كه درباره این موضوع، به كتب شیعه و اهلسنّت رجوع كند، یقین حاصل میكند كه پیامبر(ص) از بین همة اصحاب و خویشان، یگانه كسی را كه به اخوّت و برادری خود برگزید، علی× بود و هركس جز علی(علیهالسلام) چنین ادّعایی كند، كذّاب و دروغگو است؛ چنانكه احدی نیز بهجز علی(علیهالسلام) ادّعای این فضیلت را نكرد؛ و این امتیاز كه متضمّن سایر فضایل است، مخصوص آن حضرت میباشد. پیامبر(ص) انتخاب خود را در چندین مكان مختلف صریحاً اعلام فرمودند:
1. هنگام عقد اخوّت بین مهاجرین.
2. هنگام عقد اخوّت بین مهاجرین و انصار.
3. هنگام نزول آیه ﴿اِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ اِخْوَةُ﴾.[1]
4. روز مباهله.
این انتخاب، براساس وحی و انتخاب خدا بود. خدا بین پیامبر(ص) و علی(علیهالسلام) برادری قرار داده بود؛ چنانكه در لَیْلَةُ المبیت، شبی كه مشركان میخواستند پیغمبر(ص) را بكشند، و علی(علیهالسلام) جان خود را فدای جان پیامبر(ص) كرد و در بستر آن حضرت ـ به شرحی كه در كتب معتبر اهلسنّت آمده است ـ خوابید، خداوند درضمن وحی كه به جبرئیل و میكائیل كرد، فرمود:
«آیا شما مانند علی بن ابیطالب نیستید (و از فداکاری او درس نمیگیرید؛ بهایندلیل)، من بین او و محمد برادری برقرار کردم».
علاوه بر این، در مواقف و مواضع زیادی، پیامبر(ص) علی(علیهالسلام) را برادر خود خواند و از موقع دعوت، و هنگام نزول آیه ﴿وَ أَنْذِرْ عَشیرَتَكَ الأَقْرَبینَ﴾[3] كه علی(علیهالسلام) با پیامبر(ص) بیعت كرد، پیامبر(ص) در حقّ او فرمود:
«بهدرستیکه علی، برادر من و وصی من و خلیفه من در میان شماست، پس سخن او را بشنوید و از او اطاعت کنید».
در سیرة ابنهشام، از ابناسحاق روایت شده است كه پیامبر(ص) بین اصحابش از مهاجر و انصار، برادری برقرار كرد؛ سپس فرمود: «پناه بر خدا كه از پیغمبر سخنی كه نفرموده باشد، بگویید».
«در راه خدا، دونفر دونفر بایکدیگر برادر شوید».
سپس دست علی بن ابیطالب(علیهالسلام) را گرفت و فرمود:
«این برادر من است».
سپس میگوید: پس رسول خدا(ص) ، سَیِّدُ الْمُرْسَلینَ وَ إِمامُ المُتَّقینَ وَرَسُولُ رَبِّ الْعالَمینَ كه نظیر و مانندی در بین بندگان خدا ندارد، با علی بن ابیطالب(علیهالسلام) برادر هستند.[5]
ابن اثیر در اُسْدُ الْغابَه میگوید: پیامبر(ص) دو مرتبه بین خود و علی(علیهالسلام)
برادری قرار داد؛ زیرا بین مهاجرین برادری قرار داد و سپس بین مهاجر و انصار، و در هر بار به علی(علیهالسلام) فرمود:
«تو در دنیا و آخرت برادر من هستی».
متون و اسناد احادیث اخوّت در جوامع شیعه و اهلسنت بسیار است؛ بهطوریكه در كتب سننالترمذی[7]، سنن ابنماجه[8]، المستدرک حاکم نیشابوری[9] و تاریخ طبری[10]، مسند احمد[11]، مجمعالزوائد هیثمی[12]، الطبقاتالکبری ابنسَعد[13]، الدرالمنثور سیوطی[14]، الریاضالنضره طبری[15] و فضائلالخمسه[16]، بهطورمفصّل شرح داده شده است.
[1]. حجرات، 10.
[2]. یعقوبی، تاریخ، ج2، ص39؛ ابنبطریق، عمدة عیون صحاحالاخبار، ص240؛ همو، خصائص الوحیالمبین، ص120؛ ابناثیر جزری، اسدالغابه، ج3، ص600 ـ 601؛ امینی، الغدیر، ج2، ص48.
[3]. شعراء، 214. «و خویشاوندان نزدیكت را هشدار ده».
[4]. ابنبطریق، خصائص الوحیالمبین، ص121 ـ 124؛ امینی، الغدیر، ج2، ص278 ـ 284.
[5]. ابنهشام، السیرةالنبویه، ج1، ص505.
[6]. ابناثیر جزری، اسدالغابه، ج3، ص588.
[7]. ترمذی، سنن، ج5، ص300.
[8]. ابنماجه، سنن، ج1، ص44.
[9]. حاکم نیشابوری، المستدرک، ج3، ص14.
[10]. طبری، تاریخ، ج2، ص56.
[11]. احمد بن حنبل، مسند، ج1، ص159.
[12]. هیثمی، مجمعالزوائد، ج9، ص134، 205.
[13]. ابنسعد، الطبقاتالکبری، ج8، ص23.
[14]. سیوطی، الدرالمنثور، ج4، ص295، 371.
[15]. طبری، الریاضالنضره، ص75 – 80.
[16]. فیروزآبادی، فضائلالخمسه، ج1، ص318 - 337.