سه شنبه: 29/اسف/1402 (الثلاثاء: 9/رمضان/1445)

74
ارزش انفاق در اسلام[1]

بسم الله الرحمن الرحیم

﴿مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّٰهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِأَةُ حَبَّةٍ وَاللّٰهُ یُضَاعِفُ لِمَنْ یَشَاءُ وَاللّٰهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ﴾[2].

بنده اوّلاً تشکر می‌کنم از برادران محترمی ‌که اینجا حضور پیدا کرده و بنده را به زیارت خود نائل کردند، امیدوارم از برکات این برنامه‌هایی که انجام می‌دهند همه بهره‌مند باشند، ایام خجسته عید سعید غدیر را به شما تبریک عرض می‌کنم.

کار بزرگی که شما به عهده گرفته‌اید بسیار بسیار بااهمیت است. این برنامه‌ها از جنبه‌های مختلف برای جامعه مؤثر است، از جنبۀ اجتماعی، اقتصادی، اخلاقی، سیاسی. یک جامعه اگر فاقد این برنامه‌ها باشد بسیار کمبود و نقصان دارد و باید گفت جامعه‌ای است که حرکت به پیش ندارد. این وضعیتی که الآن فراهم شده و توفیقاتی که برای شما هست برای همه اسباب خوشحالی است، این کارها هرچه بیشتر گسترش پیدا کند زندگی را برای کسانی که اهل وجدان هستند لذت‌بخش‌تر می‌کند و اگر در جامعه‌ای رسیدگی به حال محرومین، فقرا و ضعفا متروک باشد، زندگی برای اشخاصی که با وجدان هستند همیشه تلخ می‌شود، چون همیشه به یاد کسانی می‌افتند که گرفتارند، مریضند، غذا ندارند. خداوند متعال می‌فرماید:

 

﴿أَلَمْ نَجْعَلْ لَهُ عَیْنَیْنِ * وَ لِسَاناً وَ شَفَتَیْنِ * وَ هَدَیْنَاهُ النَّجْدَیْنِ * فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ * وَ مَا أَدْرَاكَ مَا الْعَقَبَةُ * فَكُّ رَقَبَةٍ * أَوْ إِطْعَامٌ فِی یوْمٍ ذِی مَسْغَبَةٍ * یتِیماً ذَا مَقْرَبَةٍ * أَوْ مِسْكِیناً ذَا مَتْرَبَةٍ﴾.[3]

بر مسأله انفاق فی سبیل الله عناوین مختلفی منطبق است که هر کدامش در اسلام مورد تشویق و ترغیب است. یکی قضای حاجت است، این کارها همه قضای حاجت مؤمن است، حتی در بعضی روایات است که قضای حاجت مؤمن معادل ده حج ثواب دارد[4] و یا مثل اینکه صد هزار درهم و دینار خرج کرده باشد بلکه بالاتر. در بعضی روایات است که قضای حاجت مؤمن از هزار حج مقبول ثوابش بیشتر است.[5]

در اسلام مسألۀ رسیدگی به حال ضعفاء و تلاش در قضای حوائج مردم و رفع گرفتاری و فقر از جامعه از امور اساسی و بنیادی است که به آن ترغیب شده و هر‌کس هرچه دارد باید به کسی که ندارد بدهد، زیرا همه از جامعه استفاده می‌کنند، استفاده‌های مختلف، چون هر انسانی نمی‌تواند همۀ حوائج خودش را برآورده کند، یک نفر نمی‌تواند هم آهنگر باشد، هم بنا، هم نجار، هم طبیب و داروساز.

جامعۀ متمدّن یعنی جامعه‌ای که در آن هر‌کسی شغل و حرفۀ مناسبی داشته باشد و با همدیگر زندگی کنند.

هرکس در مقابل آنچه از جامعه می‌گیرد به جامعه بدهکار می‌شود و باید به جامعه

 

رسیدگی کند، هر‌کس در جامعۀ اسلامی ‌توانایی و امکاناتی داشته باشد که دیگران ندارند باید آنان را با خود سهیم کند. ممکن است یکی از معانی ﴿وَیلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ﴾[6] همین باشد.

در روایت آمده است:

«إِنَّ مِنْ أَشَدِّ مَا فَرَضَ اللهُ عَلَى خَلْقِهِ إِنْصَافُكَ النَّاسَ عَنْ نَفْسِكَ، وَمُوَاسَاتُكَ أَخَاكَ الْمُسْلِمَ فِی مَالِكَ، وَذِكْرُ اللَّهِ كَثِیراً».[7]

همیشه به یاد خدا باشید، خدا را فراموش نکنید. بدانید خداوند همیشه مراقب شما است و خداوند شما را می‌بیند و خدمات شما در منظر خداوند متعال است.

کسانی که به آنها خدمت می‌کنید بندگان خدا هستند و خداوند به بندگانش خیلی لطف و رحم دارد و هر‌کس به بندگانش رحم کند مثل این است که به خداوند متعال خدمتی انجام داده است.

 

[1]. دیدار پرسنل کمیته امداد امام خمینی(ره) استان قم با حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی‌مدظله‌العالی در تاریخ 18 مهر 1387.

[2]. بقره، ٢٦١. «کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند همانند بذری هستند که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه یک‌صد دانه باشد و خداوند آن را برای هر‌کس بخواهد چند برابر می‌کند و خداوند گشایش‌گر دانا است».

[3]. بلد، ٨ - ١٦. «آیا برای انسان دو چشم و یک زبان و دو لب قرار ندادیم؟ و او را به خیر و شر هدایت ننمودیم؟ ولی او از آن گردنه مهم بالا نرفت، و تو نمی‌دانی آن گردنه چیست؟ آزاد کردن برده، یا اطعام کردن در روز گرسنگی، یتیمی ‌از خویشان را یا مستمندی به خاک افتاده را».

[4]. عن الصادق(ع): «لَقَضَاءُ حَاجَةِ امْرِئٍ مُؤْمِنٍ أَفْضَلُ مِنْ حِجَّةٍ وَحِجَّةٍ وَحِجَّةٍ، حَتَّى عَدَّ عَشْرَ حِجَج‏». صدوق، الامالی، ص582؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج13، ص305؛ مجلسی، بحار الانوار، ج٧١، ص٢٨٥.

[5]. عن الصادق(ع): «قَضَاءُ حَاجَةِ الْمُؤْمِنِ أَفْضَلُ مِنْ أَلْفِ حِجَّةٍ مُتَقَبَّلَةٍ بِمَنَاسِكِهَا». صدوق، الامالی، ص308؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ص292؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج16، ص384 365؛ مجلسی، بحار الانوار، ج ١، ص ٢٨٥.

[6]. مطففین، ١. «وای بر کم‌فروشان».

[7]. طوسی، الامالی، ص665، مجلس ٣٥؛ مجلسی، بحار الانوار، ج٦٩، ص٤٠٥. «شدیدترین و سخت‌ترین کارها سه کار است: حق مردم را از خویشتن دادن، مواسات با برادر دینی و زیاد به یاد خدا بودن».

نويسنده: