مسأله 2679. اگر قسم بخورد كه كاري را انجام دهد يا ترك كند، مثلاً قسم بخورد كه روزه بگيرد، يا دود استعمال نكند، چنان‌چه عمداً مخالفت كند، بايد كفاره بدهد يعني، يك بنده آزاد كند، يا ده مسكين را اطعام كند يا ده فقير را بپوشاند، و اگر اين‌ها را نتواند، بايد سه روز روزه بگيرد، و بايد روزه پيدرپي باشد.
مسأله 2680. قسم چند شرط دارد:
اول ـ كسي كه قسم ميخورد، بايد بالغ و عاقل باشد، و از روي قصد و اختيار قسم بخورد. پس قسم‌خوردن بچه و ديوانه و مست و كسي كه مجبورش كردهاند، درست نيست، و همچنين است اگر در حال عصباني‌بودن بياختيار قسم بخورد.
دوم ـ كاري را كه قسم ميخورد انجام دهد، بايد حرام و مكروه نباشد، و كاري را كه قسم ميخورد ترك كند، بايد واجب و مستحب نباشد، و اگر قسم بخورد كه كار مباحي را به جا آورد، بايد ترك آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، و نيز اگر قسم بخورد كار مباحي را ترك كند، بايد انجام آن در نظر مردم بهتر از تركش نباشد.
سوم ـ به يكي از اسمهاي خداوند عالم قسم بخورد كه به غير ذات مقدس او گفته نميشود، مانند خدا و الله، و نيز اگر به اسمي قسم بخورد كه به غير خدا هم ميگويند، ولي به قدري به خدا گفته ميشود كه هر وقت كسي آن اسم را بگويد، ذات مقدس حق در نظر ميآيد، مثل آن كه به خالق و رازق قسم بخورد، صحيح است.
چهارم ـ قسم را به زبان بياورد و اگر بنويسد يا در قلبش آن را قصد كند، صحيح نيست، ولي آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد، صحيح است.
پنجم ـ عمل‌كردن به قسم براي او ممكن باشد، و اگر موقعي كه قسم ميخورد ممكن باشد، و بعداً از عمل به آن عاجز شود، از وقتي كه عاجز ميشود، قسم او به هم ميخورد، و نيز اگر عمل‌كردن به قسم به قدري مشقت پيدا كند كه نشود آن را تحمل كرد، و يا اين
كه متعلق قسم در موقع عمل مرجوح يا حرام شود، قسم به هم ميخورد، و همين‌طور است حكم در عهد و نذر.
مسأله 2681. اگر پدر، آنچه را فرزند قسم خورده به جا بياورد، بگويد: به جا نياور، و آنچه را قسم خورده به جا نياورد، بگويد: به جا آور، قسم او بي‌اثر ميشود.
مسأله 2682. اگر زن، بدون اجازه شوهر قسم بخورد، و شوهر كاري را كه زن قسم خورده به جا نياورد، بگويد: به جا آور، يا قسم خورده به جا آورد، بگويد: به جا نياور، قسم زن بي‌اثر ميشود.
مسأله 2683. اگر انسان از روي فراموشي يا ناچاري به قسم عمل نكند، كفاره بر او واجب نيست؛ و همچنين است اگر مجبورش كنند كه به قسم عمل ننمايد، و قسمي كه آدم وسواسي ميخورد، مثل اين كه ميگويد: والله الآن مشغول نماز ميشوم؛ و به واسطه وسواس مشغول نميشود، اگر وسواس او طوري باشد كه بياختيار به قسم عمل نكند، كفاره ندارد.
مسأله 2684. كسي كه قسم ميخورد، اگر حرف او راست باشد، قسم‌خوردن او مكروه است، و اگر دروغ باشد، حرام و از گناهان بزرگ ميباشد، ولي اگر براي اين كه خودش يا مسلمان ديگري را از شر ظالمي نجات دهد، قسم دروغ بخورد، اشكال ندارد، بلكه گاهي واجب ميشود، اما اگر بتواند توريه كند، يعني، موقع قسم‌خوردن طوري نيت كند كه دروغ نشود، بنابر احتياط واجب بايد توريه نمايد، مثلاً اگر ظالمي بخواهد كسي را اذيت كند، و از انسان بپرسد كه او را نديدهاي، و انسان يك ساعت قبل او را ديده باشد، بگويد: او را نديدهام؛ و قصد كند كه از پنج دقيقه پيش مثلاً نديدهام.