مسأله 2679. اگر قسم بخورد كه كاری را انجام دهد یا ترك كند، مثلاً قسم بخورد كه روزه بگیرد، یا دود استعمال نكند، چنان‌چه عمداً مخالفت كند، باید كفاره بدهد یعنی، یك بنده آزاد كند، یا ده مسكین را اطعام كند یا ده فقیر را بپوشاند، و اگر این‌ها را نتواند، باید سه روز روزه بگیرد، و باید روزه پیدرپی باشد.
مسأله 2680. قسم چند شرط دارد:
اول ـ كسی كه قسم میخورد، باید بالغ و عاقل باشد، و از روی قصد و اختیار قسم بخورد. پس قسم‌خوردن بچه و دیوانه و مست و كسی كه مجبورش كردهاند، درست نیست، و همچنین است اگر در حال عصبانی‌بودن بیاختیار قسم بخورد.
دوم ـ كاری را كه قسم میخورد انجام دهد، باید حرام و مكروه نباشد، و كاری را كه قسم میخورد ترك كند، باید واجب و مستحب نباشد، و اگر قسم بخورد كه كار مباحی را به جا آورد، باید ترك آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، و نیز اگر قسم بخورد كار مباحی را ترك كند، باید انجام آن در نظر مردم بهتر از تركش نباشد.
سوم ـ به یكی از اسمهای خداوند عالم قسم بخورد كه به غیر ذات مقدس او گفته نمیشود، مانند خدا و الله، و نیز اگر به اسمی قسم بخورد كه به غیر خدا هم میگویند، ولی به قدری به خدا گفته میشود كه هر وقت كسی آن اسم را بگوید، ذات مقدس حق در نظر میآید، مثل آن كه به خالق و رازق قسم بخورد، صحیح است.
چهارم ـ قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد كند، صحیح نیست، ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد، صحیح است.
پنجم ـ عمل‌كردن به قسم برای او ممكن باشد، و اگر موقعی كه قسم میخورد ممكن باشد، و بعداً از عمل به آن عاجز شود، از وقتی كه عاجز میشود، قسم او به هم میخورد، و نیز اگر عمل‌كردن به قسم به قدری مشقت پیدا كند كه نشود آن را تحمل كرد، و یا این
كه متعلق قسم در موقع عمل مرجوح یا حرام شود، قسم به هم میخورد، و همین‌طور است حكم در عهد و نذر.
مسأله 2681. اگر پدر، آنچه را فرزند قسم خورده به جا بیاورد، بگوید: به جا نیاور، و آنچه را قسم خورده به جا نیاورد، بگوید: به جا آور، قسم او بی‌اثر میشود.
مسأله 2682. اگر زن، بدون اجازه شوهر قسم بخورد، و شوهر كاری را كه زن قسم خورده به جا نیاورد، بگوید: به جا آور، یا قسم خورده به جا آورد، بگوید: به جا نیاور، قسم زن بی‌اثر میشود.
مسأله 2683. اگر انسان از روی فراموشی یا ناچاری به قسم عمل نكند، كفاره بر او واجب نیست؛ و همچنین است اگر مجبورش كنند كه به قسم عمل ننماید، و قسمی كه آدم وسواسی میخورد، مثل این كه میگوید: والله الآن مشغول نماز میشوم؛ و به واسطه وسواس مشغول نمیشود، اگر وسواس او طوری باشد كه بیاختیار به قسم عمل نكند، كفاره ندارد.
مسأله 2684. كسی كه قسم میخورد، اگر حرف او راست باشد، قسم‌خوردن او مكروه است، و اگر دروغ باشد، حرام و از گناهان بزرگ میباشد، ولی اگر برای این كه خودش یا مسلمان دیگری را از شر ظالمی نجات دهد، قسم دروغ بخورد، اشكال ندارد، بلكه گاهی واجب میشود، اما اگر بتواند توریه كند، یعنی، موقع قسم‌خوردن طوری نیت كند كه دروغ نشود، بنابر احتیاط واجب باید توریه نماید، مثلاً اگر ظالمی بخواهد كسی را اذیت كند، و از انسان بپرسد كه او را ندیدهای، و انسان یك ساعت قبل او را دیده باشد، بگوید: او را ندیدهام؛ و قصد كند كه از پنج دقیقه پیش مثلاً ندیدهام.