مسأله 2862. شرايط امر به معروف و نهي از منكر پنج چيز است:
اول ـ آن كه آمر و ناهي، معروف و منكر را بشناسد، و يقين داشته باشد به وجوب معروف و حرمت منكر، و ايمن باشد از اشتباه خودش.
دوم ـ آن كه احتمال بدهد كه امر و نهي او تأثير داشته باشد. پس اگر احتمال عقلايي ندهد كه امر و نهي او اثر دارد، وجوب آن ساقط ميشود.
سوم ـ آن كه كسي كه واجب را ترك نموده و يا فعل حرام را به جا آورده، اصرار به آن داشته باشد. پس اگر بداند كه مرتدع شده و بعد مرتكب نميشود، ساقط ميشود.
چهارم ـ آن كه واجب‌بودن معروف و حرام‌بودن منكر در حق فاعل، منجَّز و ثابت باشد، و در ترك واجب و فعل حرام عذري نداشته باشد. پس اگر فاعل، معتقد باشد به مباح‌بودن فعل حرامي، و يا به جواز ترك واجبي، در اين صورت، امر به معروف و نهي از منكر، ساقط
ميشود؛ و همين‌طور است در هر موردي كه تارك واجب و فاعل حرام عذر داشته باشد. بلي، از راه تنبيه غافل و ارشاد جاهل، تنبيه و ارشاد، لازم است.
پنجم ـ آن كه در امر و نهي او مفسده و ضرري نباشد. پس با احتمال عقلايي به ضرر و مفسده، ساقط ميشود.